Γιάννης Υφαντής - BIBΛIO KOΣMOΣ

Ἕνα βιβλίο μόνο ἔχει γραφτεῖ
κι ἔχει γραφτεῖ μὲ πράγματα κι ὄχι μὲ λόγια.
Ἕνα βιβλίο μόνο ἔχει γραφτεῖ
κι ἔχει γραφτεῖ ἀπὸ τὸν Κόσμο μὲ τὸν Κόσμο γιὰ τὸν Κόσμο.
O Κόσμος εἶναι τὸ βιβλίο τοῦ Κόσμου.
*
Τέλος δὲν ἔχει ὁ Κόσμος οὔτε ἀρχή?
μὰ ὁ ποιητὴς ἀποκαλύπτοντας τὸν Κόσμο
εἶναι σὰ νὰ τὸν φκιάχνει ἀπ’ τὴν ἀρχή.
*
Ὑπάρχει μόνο ἕνα βιβλίο νὰ διαβαστεῖ
καὶ τοῦτο εἶναι τὸ βιβλίο τοῦ Κόσμου.
*
Γράφω θὰ πεῖ διαβάζω τὸ βιβλίο τοῦ Κόσμου.
Ὅλα μου τὰ γραφτὰ δὲν εἶναι παρὰ μόνο ὑπογραμμίσεις στὸ βιβλίο του
Κόσμου?
ὅλα μου τὰ γραφτὰ δὲν εἶναι παρὰ μόνο σημειώσεις, ζωγραφιές,
στὰ περιθώρια τῶν σελίδων του.
Γράφω θὰ πεῖ πὼς δείχνω στοὺς ἀνθρώπους
πῶς προσπαθῶ νὰ μοιραστῶ μαζί τους
τὴν ὀμορφιὰ ἢ τὴ φρίκη ποὺ διαβάζω στὸ βιβλίο τοῦ Κόσμου.
Γιατί κανένας δὲν ἀντέχει νὰ διαβάζει μόνος τὸ βιβλίο τοῦ Κόσμου.
Ἔφεσος, Ναὸς τῆς Ἄρτεμης, 1988 μ.Χ.

Οδυσσέας Ελύτης - Όμορφη και παράξενη πατρίδα

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ω σαν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Ρίχνει να πιάσει ψάρια πιάνει φτερωτά
στήνει στην γη καράβι

κήπο στα νερά
κλαίει φιλεί το χώμα ξενιτεύεται
μένει στους πέντε δρόμους αντρειεύεται

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ω σαν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Κάνει να πάρει πέτρα την επαρατά
κάνει να τη σκαλίσει βγάνει θάματα
μπαίνει σ' ένα βαρκάκι πιάνει ωκεανούς
ξεσηκωμούς γυρεύει θέλει τύρρανους

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ω σαν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Κτίσται - Καβάφης

Η Πρόοδος οικοδομή είναι μεγάλη - φέρει
καθείς τον λίθον του· ο εις λόγους, βουλάς, ο άλλος
πράξεις - και καθημερινώς την κεφαλήν της αίρει
υψηλοτέραν.
Θύελλα, αφνίδιός τις σάλος
εάν επέλθη, σωρηδόν οι αγαθοί εργάται
ορμώσι και το φρούδον των υπερασπίζοντ' έργον.


Φρούδον, διότι καθενός ο βίος δαπανάται
υπέρ μελλούσης γενεάς, κακώσεις, πόνους στέργων,
ίνα η γενεά αυτή γνωρίση ευτυχίαν
άδολον, και μακράν ζωήν, και πλούτον, και σοφίαν
χωρίς ιδρώτα ποταπόν, ή δούλην εργασίαν.

Αλλ' η μυθώδης γενεά ουδέποτε θα ζήση·
η τελειότης του αυτή το έργον θα κρημνίση
κ' εκ νέου πας ο μάταιος κόπος αυτών θ' αρχίση.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης 1891

(Προσανατολισμοί) ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Σῶμα τοῦ καλοκαιριοῦ
Ὢ σῶμα τοῦ καλοκαιριοῦ γυμνὸ καμένο
Φαγωμένο ἀπὸ τὸ λάδι κι ἀπὸ τὸ ἀλάτι
Σῶμα τοῦ βράχου καὶ ῥῖγος τῆς καρδιᾶς
Μεγάλο ἀνέμισμα τῆς κόμης λυγαριᾶς
Ἄχνα βασιλικοῦ πάνω ἀπὸ τὸ σγουρὸ ἐφηβαῖο
Γεμᾶτο ἀστράκια καὶ πευκοβελόνες
Σῶμα βαθὺ πλεούμενο τῆς μέρας!

Τὸ πρόσωπο τοῦ τέρατος / τοῦ Μάνου Χατζιδάκι

Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά.
Ο Φρανκενστάιν έγινε πόστερ και στολίζει το δωμάτιο ενός όμορφου αγοριού. Το αγόρι ονομάζεται Πινοσέτ ή Βιντέλλα, κι ολομόναχο χορεύει με πάθος ένα ταγκό ελλειπτικό. Δεν υπάρχει Μουσική, ούτε τραγουδιστής από κοντά. Μονάχα ένας ρυθμός ατέλειωτος και αριθμοί. Χίλιοι, πεντακόσιοι, πέντε χιλιάδες, δέκα, εκατό χιλιάδες, αριθμοί όχι εντελώς αποσαφηνισμένοι των εξαφανισθέντων, βασανισθέντων και νεκρών. Και το ταγκό να συνεχίζεται, το δε ποδόσφαιρο στις φάσεις του, να κόβει την αναπνοή εκατομμυρίων θεατών επί της Γης. Εκατομμύρια περισσότεροι απ’ όσους εννοούνε ν’ αντιδράσουνε στο τέρας, και εξαφανίζονται μες σε χαντάκια, σε ρεματιές ή στις αγροτικές ερημιές.
Από την ώρα που ο Φρανκενστάιν γίνεται στόλισμα νεανικού δωματίου, ο κόσμος προχωράει μαθηματικά στην εκμηδένισή του. Γιατί δεν είναι που σταμάτησε να φοβάται, αλλά γιατί συνήθισε να φοβάται. Κι εγώ με τη σειρά μου δεν φοβάμαι τίποτα περισσότερο, απ’ το μυαλό της κότας. Απ’ το να υποχρεωθώ να συνομιλήσω με μια κότα ή μ’ ένα σκύλο, ή τέλος πάντων, μ’ ένα ζώο δυνατό πού βρυχάται. Τί να τους πω και πώς να τους το πω; Και μήπως δεν είναι εξευτελισμός, αν επιχειρήσω να μεταφράσω ή να καλύψω τις σκέψεις μου, κάτω από φράσεις απλοϊκές και ηλίθια νοήματα, για να καθησυχάσω τυχόν τη φιλυποψία μιας κότας, πού όμως έχει άνωθεν τοποθετηθεί για να μας ελέγχει και να μας καθοδηγεί;
Ή υποταγή ή ο εθισμός σε μια τέτοια συνύπαρξη, ή συνδιαλλαγή, δεν προκαλεί τον κίνδυνο της αφομοίωσης ή της λήθης, του πώς πρέπει, του πώς οφείλουμε να σκεφτόμαστε, να πράττουμε και να μιλάμε; Αναμφισβήτητα αρχίσαμε να το ανεχόμαστε. Και η ανοχή, πολλαπλασιάζει τα ζώα στη δημόσια ζωή, τα ισχυροποιεί και τα βοήθα να συνθέσουν με ακρίβεια τη μορφή του τέρατος, που προΐσταται, ελέγχει και μας κυβερνά.
Το τέρας σχηματίζεται από τα ζώα κι απ’ τους εχθρούς. Κι ό εχθρός γεννιέται, δεν γίνεται. Μας παρακολουθεί απ’ το σχολείο, σαν ήμασταν παιδιά, κι επιζητεί τον εξαφανισμό μας.
Θα σας θυμίσω μια συνομιλία τότε, μέσα στη τάξη του σχολείου. Με πλησιάζει ένας ψηλός συμμαθητής, μ’ ένα δυσάρεστο έκζεμα στο δέρμα του προσώπου του, στραβή τη μύτη και ξεθωριασμένα τα μαλλιά του, ακατάστατα. Ήταν η πρώτη μέρα της σχολικής χρονιάς.
- Πως λέγεσαι, ρωτάει, ενώ πλάι του είχαν σταθεί αμίλητοι δύο άλλοι, δικοί του φίλοι
.- Βασίλης, του απαντώ.
- Και που μένεις, εκείνος εξακολουθεί.
- Πάνω στο λόφο, του λέω και τον κοιτώ στα μάτια. Εκείνος χαμογέλασε κι άφησε να φάνουν τα χαλασμένα δόντια του. Μου λέει:
- Εγώ μένω στην απέναντι όχθη. Είσαι λοιπόν εχθρός. Και μου δίνει μια στο κεφάλι με το χέρι του, που με πονάει ακόμα τώρα σαν το θυμηθώ. Τον κοιτάζω έτοιμος να κλάψω. Μα συγκρατιέμαι. Αυτός σκάει στα γέλια και χάνεται. Προς το παρόν. Γιατί θα τον ξαναδώ: Εισπράκτορα, εκπαιδευτή στο στρατό, τηλεγραφητή, κλητήρα στο υπουργείο, αστυνόμο, μουσικό στην ορχήστρα, παπά στην ενορία, συγκάτοικο στην πολυκατοικία, γιατρό σε κρατικό νοσοκομείο και τέλος νεκροθάφτη, όταν πετύχει να με θάψει.
Η μορφή του τέρατος είναι πολύχρωμη. Χιλιάδες φωτεινές επιγραφές με άθλια ονόματα καλλιτεχνών, συλλόγων και εταιριών αυτοκινήτων, στοιβάζονται στην οπτική περιοχή των περαστικών, που επιζητούν να σπάσουν τα πολύχρωμα λαμπιόνια για να μπουν μέσα να προφυλαχτούν από τις πόρνες, τα νοσοκομειακά αυτοκίνητα και τις για πάντα ασύλληπτες υπερηχητικές μοτοσυκλέτες. Προχτές, έτσι για κέφι, αναποδογύρισα μια λεωφόρο ασφαλτοστρωμένη, και την είδα πάνω μου, να ξετυλίγεται επικίνδυνα προς την απόλυτη ερημιά της θάλασσας. Ζήτησα να επανέλθω στην όρθια μου στάση, επί της λεωφόρου, αλλά είχε ξημερώσει στο μεταξύ και η εφαρμογή του οδικού μας Κώδικα δεν μου επέτρεπε την επαναφορά της λεωφόρου στην αρχική της θέση. Έτσι, η μεν λεωφόρος παρέμεινε μετέωρος, κι εγώ, επέστρεψα στο σπίτι μου πεζός.
Το τέρας είχε αρχίσει να κυκλοφορεί. Οι οδοκαθαριστές άρχιζαν την παράσταση τους με Σαίξπηρ, Σίλερ και Αισχύλο, μια και ανήκουν δικαιωματικά στο υπουργείο Πολιτισμού. Χορός από τραβεστί, ψάλλει τα χορικά του Θεοδωράκη και αποσύρεται εις τας μικράς οδούς, χορεύοντας συρτάκι. Τουρίστες Γάλλοι, Άγγλοι κι Ελβετοί παρακολουθούν κι ανατριχιάζουν μπρος σ’ αυτό το παραδοσιακό μας μεγαλείο. Και τρέχουνε στις Τράπεζες ν’ αλλάξουνε συνάλλαγμα. Το τέρας γίνεται γελοίο και κυκλοφορεί ανενόχλητο από Ωδείο σε Ωδείο. Η κλασική μας Μουσική γίνεται Μαγειρείο. Κι όλος ο κόσμος απαιτεί επιδόματα ειδικά από το Δημόσιο Ταμείο. Το ερώτημα περνάει απ’ τις ηλεκτρικές εφημερίδες της κεντρικής πλατείας. Πώς θ’ αντιδράσουμε και πώς δε θα συμβιβαστούμε με το τέρας;
Θυμάστε τί έγινε στην «Ερωφίλη», από την προηγούμενη φορά. Ο κόσμος της είχε για βασικές αξίες, το ήθος, την αλήθεια και την ομορφιά. Κι έτσι, όταν παρουσιαζότανε ή μορφή ενός τέρατος, αναστάτωνε το κοινό αίσθημα, εκ βαθέων, και προκαλούσε απρόσμενη, άμεση και καθοριστική αντίδραση. Μόλις ο Βασιλιάς έβγαλε τον μανδύα του μεγαλείου του και το προσωπείο του αγαθού αρχηγού πατέρα, κι εφάνη στο πρόσωπο του ή μορφή του τέρατος, με τον διαμελισμό του Πανάρετου, ο Χορός, από γυναίκες, ορμά πάνω του, τον ποδοπατά, τον θανατώνει και τον εξαφανίζει.
Αυτό σημαίνει πώς ό χορός των γυναικών αυτών, και δεν φοβήθηκε, αλλά και πως δεν θα μπορούσε ποτέ να μοιάσει με το πρόσωπο του τέρατος.

http://foit.antifono.gr/

ΟΜΙΛΙΑ Μίκη Θεοδωράκη για την ανθρώπινη φύση και τις διεθνείς σχέσεις (1.7.2006)

Πολλά τα δεινά, κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει (Σοφοκλέους «Αντιγόνη»)

Οφείλω να ομολογήσω ότι δέχθηκα με μεγάλη δυσκολία να μιλήσω σ’ αυτή την τόσο σημαντική σύνοδο και μπροστά σε τόσο επίσημα πρόσωπα, γιατί αντίθετα απ’ ό,τι συνηθίζεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις, δεν θα μπορέσω να πω λόγια αισιόδοξα ούτε να διατυπώσω σκέψεις και προτάσεις θετικές. Κι αυτό γιατί κατέχομαι από βαθειά απαισιοδοξία για το μέλλον. Έπαψα πια να πιστεύω. Όμως επειδή σκέφτομαι ότι αυτό μπορεί να σας φανεί ωφέλιμο, αποφάσισα να προσθέσω μια φάλτσα νότα σ’ αυτή την ομόθυμη και μεγαλοπρεπή συμφωνία που είμαι βέβαιος ότι θα χαρακτηρίζει τις ομιλίες που θα ακουστούν.

Έως χθες ακόμα ακολουθώντας το γενικό ρεύμα πίστευα κι εγώ ότι η Βία και ο Πόλεμος έχουν ως βασικές αιτίες οικονομικά συμφέροντα, θρησκευτικούς και εθνικούς φανατισμούς και άλλα παρόμοια.

Σήμερα πια είμαι βέβαιος ότι όλα αυτά στο βάθος δεν είναι παρά προσχήματα και ότι η βασική αιτία απ’ όπου ξεκινά η δίψα για κατάκτηση και αίμα, βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο. Με μια συμπληρωματική παρατήρηση: Ότι δηλαδή η αγριότητα αυξάνει όσο ο άνθρωπος γίνεται περισσότερο πολιτισμένος. Που σημαίνει ότι ο λεγόμενος πολιτισμός είναι ένα απλό ένδυμα για να σκεπάζει και να κρύβει τον αληθινό εαυτό μας, που παραμένει μέσα απ’ τους αιώνες το ίδιο άγριος και τερατώδης.

Και για να γίνω περισσότερο κατανοητός, σας καλώ να συγκρίνουμε τις αγριότητες των άλλοτε αγρίων μ’ αυτές των προχθεσινών, των χθεσινών και των σημερινών δήθεν πολιτισμένων. Υπάρχει άραγε μέσα σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, αγριότητα που να ξεπερνά τις θηριωδίες του Ναζισμού; Και όμως την εποχή εκείνη η Γερμανία συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα πλέον πολιτισμένα έθνη της εποχής. Με υψηλό επίπεδο μόρφωσης, πολιτισμού, κοινωνικής οργάνωσης, με χιλιάδες επιστήμονες, καλλιτέχνες, διανοούμενους, υπήρξε πρότυπο ανεπτυγμένης ανθρώπινης κοινωνίας. Και όμως απ’ τη μια μέρα στην άλλη είδαμε τα εκατομμύρια αυτών των πολιτισμένων να ξεπερνούν σε βία και σε αγριότητα όλους τους άγριους όλων των εποχών, από την εποχή του Νεάντερνταλ, του Αττίλα, των Σταυροφόρων, των Κονκεστατόρ μέχρι των αγίων της Ιερής Εξέτασης.

Η εξήγηση-δικαιολογία υπήρξε ότι έπεσαν θύματα ενός παρανοϊκού. Όμως κι αυτός καυχιόταν ότι κάθε πρωί βουρτσίζει τα νύχια του, ότι είναι χορτοφάγος κι ότι λατρεύει τον Βάγκνερ. Δεν έχανε ούτε ένα Φεστιβάλ στο Μπαϋρόϊτ, όπου μάλιστα εφιλοξενείτο στο σπίτι του Βάγκνερ. Μήπως όμως και οι συμπατριώτες του δεν ήσαν ένθερμοι οπαδοί της κλασσικής μουσικής, σε σημείο που να σχηματίζουν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως μικρές συμφωνικές ορχήστρες από κρατούμενους, για να συνοδεύουν τους μελλοθάνατους στους τόπους θανατώσεων, όπως στην κρεμάλα, στον αποκεφαλισμό με τσεκούρι και -το πιο συνηθισμένο- στους θαλάμους αερίων;

Κι ας μη βαυκαλιζόμαστε ότι όλα αυτά τα έκαναν δήθεν μόνο τα Ες-Ες και η Γκεστάπο. Έζησα τη φρίκη εκείνης της εποχής και γνώρισα τα υπόγεια της Γκεστάπο, όπου ήσαν τακτοποιημένα τα όργανα των βασανισμών με γερμανική ακρίβεια και μπορώ να πω με λύπη -γιατί δεν θα ήθελα να στενοχωρήσω τους σύγχρονους Γερμανούς που ειλικρινά τους εκτιμώ- ότι για να γίνουν όλα αυτά, ήταν αναγκαία η συμμετοχή πολλών εκατομμυρίων πρώην πολιτισμένων και νυν αγρίων ανθρώπων, που αντλούσαν ηδονή από τον πόνο των άλλων και διψούσαν για αίμα πολύ περισσότερο και από τα άγρια θηρία της ζούγκλας.

Κι όμως σήμερα είμαι βέβαιος ότι δεν φταίνε αυτοί. Ή μάλλον φταίνε, όπως όλοι μας, γιατί γεννήθηκαν άνθρωποι και ως άνθρωποι κληρονόμησαν αυτή τη σχιζοφρένεια που φαίνεται ότι μας χαρακτηρίζει, δηλαδή από τη μια ο χαρακτήρας μας να μας οδηγεί προς τις κορυφές του πνεύματος και την αναζήτηση της Ελευθερίας, της Δημοκρατίας και της Ειρήνης κι από την άλλη αυτός ο ίδιος χαρακτήρας να μας μεταβάλλει από τη μια στιγμή στην άλλη σε άγρια θηρία.

Αυτό το φαινόμενο της πολιτισμένης Γερμανίας το έχουμε φυσικά δει και σε μια σειρά εξ ίσου πολιτισμένες χώρες όπως η Αρχαία Αθήνα, η Ρώμη, η Αγγλία, η Ισπανία, η Γαλλία και τόσες άλλες, όπου -για να μείνω στη χώρα μου- οι Αθηναίοι απ’ τη μια μεριά έχτιζαν τους Παρθενώνες και την ίδια στιγμή έσφαζαν σαν άγρια ζώα όλους τους άρρενες κατοίκους της Μήλου για παραδειγματισμό.

Και φτάνουμε στο σήμερα. Και σας ρωτώ: Υπάρχει άραγε λαός με υψηλότερο επίπεδο ζωής από τις ΗΠΑ, με τα εκατομμύρια επιστήμονες, διανοούμενους, τεχνοκράτες, βιομηχάνους, τραπεζίτες κλπ. που όλοι μαζί να συνιστούν μια κοινωνία-πρότυπο ανάπτυξης και πολιτισμού; Με δυο λόγια ένας λαός που να τα έχει όλα και που συγχρόνως να διαθέτει τόση δύναμη και τόσο πλούτο, ώστε με μια και μόνη απόφαση να μπορεί να μεταβάλλει την ανθρωπότητα σε παράδεισο ή σε κόλαση; Τι θα στοίχιζε άραγε στην Αμερική να πλημμυρίσει με αγαθά την πεινασμένη Αφρική κατά κύριο λόγο και στη συνέχεια τους λαούς που υποφέρουν στη Λατινική Αμερική και στην Ασία; Και πρώτα και κύρια τα παιδιά που πεθαίνουν σαν μύγες από τις αρρώστιες και την πείνα; Και δεν μιλάω για φιλανθρωπία, που κι αυτό θα μπορούσε να γίνει, αλλά για μπίζνες, για επενδύσεις κεφαλαίων και για μια καλώς εννοούμενη οικονομική εκμετάλλευση. Αναφέρομαι σε μια εντελώς λογική και συμφέρουσα επιλογή. Σε μια βιομηχανία και σε ένα εμπόριο Ειρήνης, που είναι βέβαιο ότι θα έχει κέρδη σημαντικά, ενώ παράλληλα θα σκορπίζει στον κόσμο την ευτυχία.

Το ίδιο φυσικά ισχύει για τα πλούσια κράτη της Ευρώπης και ειδικά γι’ αυτά που στηρίζουν ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής τους ανάπτυξης και ευεξίας στην πολεμική βιομηχανία.

Μας λένε ότι από την πώληση των όπλων τα κέρδη είναι πιο άμεσα και πιο σημαντικά. Ας το δεχτώ. Σκέφτηκαν όμως ποτέ όλα αυτά τα Κράτη – Έμποροί όπλων την περίπτωση μετατροπής της βιομηχανίας του Πολέμου σε βιομηχανία της Ειρήνης; Μπορεί τα κέρδη να μην είναι τόσο άμεσα και τόσο μεγάλα, όμως δεν σκέφτονται ότι με τον τρόπο αυτόν θα σώσουν εκατοντάδες εκατομμύρια συνανθρώπους μας από την υπανάπτυξη, την πείνα και τον θάνατο;

Και γιατί τάχα όλοι αυτοί οι σημερινοί πλούσιοι και πολιτισμένοι λαοί με επί κεφαλής τις ΗΠΑ δεν έκαναν τον κόπο ούτε καν να σκεφτούν το ενδεχόμενο μιας βιομηχανίας και ενός εμπορίου Ειρήνης; Είναι απλώς ένας οικονομικός υπολογισμός ή κάτι βαθύτερο; Μήπως δηλαδή το να έχεις πολεμική βιομηχανία, σημαίνει πέραν του οικονομικού κέρδους, ότι είσαι σε θέση να παράγεις βία και κυρίως να συντηρείς κολοσσιαίες δυνάμεις πολεμικής καταστροφής; Άρα μ’ αυτόν τον τρόπο να ανήκεις στο κλαμπ των σαρκοφάγων, των δυνατών και των αγρίων; Να είσαι δηλαδή πιο κοντά στα άγρια ένστικτα, αυτά που χαρίζουν πιο μεγάλη, ως φαίνεται, ηδονή σ’ αυτούς που μπορούν να τα κατέχουν, απ’ ό,τι η πνευματική ακτινοβολία και η ανθρώπινη πλευρά μας που θεωρεί τον άνθρωπο δημιουργό ζωής και όχι όργανο θανάτου;

Την ώρα που σε απ’ ευθείας μετάδοση η ανθρωπότητα κρατώντας την αναπνοή της έβλεπε τους βιβλικούς βομβαρδισμούς της Βαγδάτης από την αμερικανική αεροπορία, ο κ. Ράμσφελντ, υπουργός αμύνης, αναφώνησε ευτυχής: «Να ένα υπέροχο θέαμα!», ως άλλος Νέρων. Κι εγώ, μια ασήμαντη κουκίδα μέσα στην άμμο των ασήμαντων ανθρώπων, χαρακτήρισα δημοσίως τον κ. Μπους ως ένα νέο Χίτλερ. Βέβαια η σύγκριση δεν ήταν επιτυχής, από την άποψη ότι ο Πρόεδρος Μπους συμβολίζει απλώς την κορυφή μιας τερατώδους βιομηχανίας θανάτου, που μέσα σε δυο χρόνια μετέβαλε μια χώρα σε σωρούς ερειπίων.

Να λοιπόν που εξήντα χρόνια μετά τον Δαίμονα Χίτλερ που μέσα σε τέσσερα χρόνια είχε την ευχαρίστηση να εξοντώσει 80 εκατομμύρια ανθρώπους, από τα οποία τα τριάντα και πλέον με βασανιστικό τρόπο, ξαναέρχεται στο προσκήνιο της ανθρωπότητας ένας νέος Δαίμονας του Πολέμου, απ’ τη μια μεριά σκορπίζοντας τον θάνατο κι από την άλλη προσφέροντας σε εκατομμύρια ένστολους συμπατριώτες του την γνωστή μας πρωτόγονη ηδονή και βοηθώντας τους να βγάλουν στην επιφάνεια την θηριώδη πλευρά του εαυτού τους. Όλους αυτούς που αντλούν κτηνώδη ευχαρίστηση βλέποντας να σωριάζονται σε ερείπια πόλεις ολόκληρες και να φαντάζονται τα γυναικόπαιδα να βρίσκουν φριχτό θάνατο μέσα στις φλόγες και τα ερείπια. Είτε βλέποντας τις βιντεοκασέτες με τους βασανιστές γυμνών ανθρώπων που τους σέρνουν με λουράκια σαν σκυλιά πολιτισμένες κοπελίτσες, που όπως μαθαίνω, υπήρξαν ακόμα και Καθηγήτριες Πανεπιστημίων.

Να λοιπόν που μια ακόμα πολιτισμένη χώρα και ένας πολιτισμένος λαός μεταβάλλεται σε αγρίους που αντλούν ηδονή από τον πόνο των άλλων, διψούν για αίμα και χαίρονται για την κτηνωδία τους. Και μη μου πείτε ότι κι αυτοί είναι θύματα προπαγάνδας. Είναι απλώς άνθρωποι, όπως εγώ κι εσείς, μόνο που τους δόθηκε η ευκαιρία να βγάλουν στην επιφάνεια τον αιώνιο, όπως φαίνεται, εαυτό μας, που παραμένει το αγριότερο θηρίο απ’ όσα ο καλός Θεός έπλασε στη φύση.

Ίσως μια ελπίδα για το μέλλον του ανθρώπου να είναι ακριβώς αυτή η διαπίστωση που έκανα πιο πριν. Δηλαδή να αποφευχθεί να δίνονται τέτοιες ευκαιρίες στον άνθρωπο, ώστε τα άγρια ένστικτα να μην μπορούν να θριαμβεύσουν επάνω στο Καλό.

Από την μελέτη της ιστορίας έχει αποδειχθεί ότι βασική αιτία του Κακού είναι η υπερσυγκέντρωση δύναμης. Και θα ΄λεγα ότι βρίσκω φυσικό να βλέπουμε σήμερα αυτά τα φαινόμενα βίας, αν σκεφτούμε την τεράστια δύναμη καταστροφής που έχουν συσσωρεύσει σήμερα οι ΗΠΑ. Έτσι θα έλεγα ότι είναι αιχμάλωτοι της ίδιας τους της δύναμης.

Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό και να καταγγελθεί ότι κάθε Κράτος που διατηρεί πολεμικές βιομηχανίες και ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις είναι δυνάμει υποψήφιο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως έγινε στο παρελθόν και όπως γίνεται και σήμερα, ανεξάρτητα από τις δικαιολογίες που θα προβληθούν για να στηριχτούν οι απεχθείς του πράξεις.

Και ίσως το πιο εγκληματικό απ’ όλα να είναι το γεγονός ότι με την προβολή της κτηνώδους δυνάμεως στο εσωτερικό της χώρας συμβάλλει ώστε οι απλοί άνθρωποι να μεταβάλλονται σε ανθρώπινα κτήνη, μιας και όπως είδαμε, η ανθρώπινη σχιζοφρένεια χωρίζει μέσα μας το Κακό από το Καλό μόνο με μια λεπτή κλωστή. Πράγματι όπως έχει αποδειχθεί, είναι εκπληκτικό το πόσο γρήγορα ο άνθρωπος μεταβάλλεται σε κτήνος εάν αλλάξουν οι συνθήκες μέσα στις οποίες ζει.

Είναι επομένως ανώφελο και αντιρεαλιστικό να μιλάμε για διεθνή Ειρήνη και ίσα δικαιώματα μεταξύ των λαών, όταν υπάρχουν Έθνη που εξακολουθούν να παράγουν μαζικά μέσα καταστροφής.

Το γεγονός αυτό σε σχέση με τον πραγματικό χαρακτήρα του ανθρώπου και το κύριο χαρακτηριστικό του, δηλαδή τον γενετικό χαρακτήρα της σχιζοφρένειας που τον ξεχωρίζει από όλα τα υπόλοιπα ζώα της γης, συντείνει ώστε μέσα στο εσωτερικό των χωρών που διαθέτουν πολεμική υπεροχή να καλλιεργούνται συστηματικά τα ένστικτα της υπεροχής και της αλαζονείας, που γρήγορα μπορούν να εξελιχθούν σε ομαδική δίψα για βία και για αίμα.

Κι αυτός ο κίνδυνος σήμερα όπως και χτες προέρχεται αποκλειστικά από τις θεωρούμενες πολιτισμένες χώρες με επί κεφαλής την μοναδική υπερδύναμη που δίνει και το παράδειγμα.

Τελειώνοντας θα ήθελα να πω ότι θεωρώ ότι έχει προ πολλού αλλάξει το νόημα του Πολιτισμού. Ειδικά μετά τους Ναζί και τους αμέτρητους πολέμους που ακολούθησαν πάντοτε από τους λεγόμενους «πολιτισμένους» εναντίον των «υπανάπτυκτων», των φτωχών και των «απολίτιστων», είναι φανερό πια ότι ο αληθινός ανθρώπινος πολιτισμός θα πρέπει να προσμετράται μόνο με τα μέτρα της Ειρήνης, της Ανοχής και της Αλληλεγγύης μέσα σε κάθε κοινωνία και σε κάθε λαό. Εκεί που μπορεί να ανθίσει η ευγένεια, η καλωσύνη και κυρίως η αγάπη ανάμεσα στους ανθρώπους.

Ξέρω ότι αναφέρομαι πια σε μια Ουτοπία από την οποία συνεχώς απομακρυνόμαστε. Αντιθέτως βλέπω τις δυνάμεις του Κακού, που για μένα ανήκουν στο αντίθετο στρατόπεδο από κείνους που μνημονεύει ο κύριος Μπους, δηλαδή στο δικό του και των συμμάχων του, καθώς θα διψούν όλο και για μεγαλύτερες καταστροφές, όλο και για περισσότερο πόνο και αίμα, θα οδηγηθούν μια μέρα αναπόφευκτα στη χρήση της απόλυτης καταστροφής και του απόλυτου πόνου που είναι η Ατομική Βόμβα.

Αυτό είναι κάτι που κατά την γνώμη μου αποζητεί ο Άνθρωπος - Κτήνος που έχουμε μέσα μας, μιας και δεν υπάρχει ανώτατη ηδονή για το Κακό από την αυτοκαταστροφή του.

Ήδη από τον λεγόμενο «Δυτικό πολιτισμό» έχει ξεκινήσει και γιγαντώνεται καθημερινά ένα αληθινό τσουνάμι υποκουλτούρας που αποκτηνώνει μεθοδικά τον άνθρωπο.

Εάν δεν καταφέρετε να χτυπήσετε το Κακό στην ρίζα του, εάν δεν μεταβάλετε τις βιομηχανίες Πολέμου σε βιομηχανίες Ειρήνης, εάν δεν καταργηθούν όλοι οι επιθετικοί στρατοί, τότε η υπόθεση για την άλλη πλευρά του ανθρώπου, την ανθρώπινη, την πραγματικά πολιτισμένη, αυτή που διψά για Αγάπη και για Ειρήνη, είναι για πάντα χαμένη.

Σήμερα οι λέξεις «Ελευθερία», «Δημοκρατία», «Ανθρώπινα Δικαιώματα», «Αλληλεγγύη» έχουν προ πολλού χάσει τη σημασία τους. Σήμερα η συνύπαρξη των Λαών-προβάτων με τα Κράτη-θηρία κάτω από την ίδια στέγη όπως είναι ο ΟΗΕ έχει καταντήσει τραγική φάρσα για τους αδύνατους της γης. Μπροστά σ’ αυτό το αδιέξοδο βλέπω μόνο δυο λύσεις: Είτε να πάμε στο βάθος της αιτίας του Κακού και να το χτυπήσουμε με τη θέληση και τη συνεργασία των δυνατών είτε οι αδύνατοι να ψάξουν να βρουν άλλους τρόπους άμυνας στηριζόμενοι αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις και βασικά στα εκατοντάδες εκατομμύρια των αδυνάτων και μελλοντικών θυμάτων, που όμως συντονισμένα έχουν κάποιες πιθανότητες να αντισταθούν νικηφόρα.

Η συνύπαρξη αυτών των δύο αντίθετων κόσμων είμαι βέβαιος ότι μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια προς το Χάος με τον θρίαμβο του Απάνθρωπου πάνω στον Άνθρωπο.

Αυτή δυστυχώς είναι η πεποίθησή μου.

Σας ευχαριστώ.



Mikis Theodorakis on Human nature and the problems of international relations

Conference, Delphi 2.7.2006, European Cultural Centre of Delphi, THE UNITED NATIONS IN A CHANGING WORLD

I must admit that I was rather reluctant to accept speaking in such an important event, and before such eminent personalities, since, contrary to what is customary in similar cases, I shan’t be able to speak any words of optimism, nor express positive thoughts and proposals. And this because I am deeply pessimistic about the future. I no longer believe. But since I imagine that this could be useful to you, I have decided to add an out-of-tone note to this unanimous and grandiose “symphony” that I am certain will mark all the speeches that will be delivered.

Carried by the general flow, I too believed, until yesterday, that the root causes of Violence and War lie with financial interests, religious or ethnic fanaticism and other similar phenomena.

I am now certain, that in the end, the above are nothing but pretexts, and that the root cause of this quench for conquest and blood is within man himself; with one supplementary note: that as man becomes more civilised, his savagery increases. Meaning that so-called civilisation is nothing but a mere robe used to cover and hide our true selves which throughout the centuries, remain equally savage and monstrous.

In order to make myself clearer, join me in comparing the savagery of the savages of the past, to that of yesterday’s and today’s supposedly civilised people. Is there, I wonder, throughout the history of man, any savagery that could exceed the atrocities of Nazism? Still, at the time, Germany was considered as one of the most civilised nations. With a high level of education, culture, an organised society, thousands of scientists, artists, intellectuals, it was a model of developed human society. Yet, from one day to the next, we saw these millions of civilised people, surpass in violence and savagery all the savages of all times, from the Neanderthal, Attila the Hun, the Crusaders, the Conquistadores up to the saints of the Spanish Inquisition.

The explanation-excuse was that they were victimised by a paranoid. However, even this paranoid bragged that every morning he filed his nails, that he was a vegetarian and that he adored Wagner. He would never miss a Bayreuth festival, during which he was a guest at Wagner’s house. But weren’t his fellow-countrymen ardent classical music lovers as well, to such a point that in concentration camps they would set up small symphonic orchestras by prisoners, in order to accompany the condemned to their execution sites, such as the gallows, beheading by axe and – the most usual – the gas chambers.

And let’s not delude ourselves that this was only the work of the SS and Gestapo. I have experienced the horror of that period, and know the Gestapo basements, with all the torture instruments arranged with German accuracy, and I can say with sadness -because I wouldn’t want to upset the contemporary Germans whom I sincerely respect- that all this required the participation of many millions of former civilised and now savage people, drawing pleasure from the pain of others, and more blood-thirsty than wild jungle animals.

Yet today, I am convinced that they are not to blame. Or rather, they are to blame, as we all are, for being born humans, and as humans, they have inherited this schizophrenia that we all seem to suffer of; namely on the one hand, our character guides us to the summit of the intellect and the pursuit for Freedom, Democracy and Peace, and on the other hand, this very same character converts us from one moment to the next into savage beasts.

Of course we have also seen the civilised Germany phenomenon, in the case of other civilised countries, such as Ancient Athens, Rome, England, Spain, France, and so many others, where –to speak of my country- Athenians, built the Parthenon and at the same time slaughtered like wild beasts all the male inhabitants of the island of Milos, just to set an example.

Let us now come back to today. And I am asking you: Is there any other people with a higher standard of living than the US, with millions of scientists, intellectuals, technocrats, industrialists, bankers, etc., all together making up a model society of growth and civilisation? In a nutshell, a people that has everything, and at the same time has so much power and wealth, that just one decision would suffice to turn humanity into heaven, or hell? I wonder what it would cost to America to literally flood starving Africa with goods, followed by the suffering peoples in Latin America and Asia? And first and foremost, the children dying like flies of hunger and disease? I am not referring to charity, which could also be an option, but to business, capital investments, and economic utilisation of resources, in the good sense. I am referring to an absolutely reasonable and beneficial choice. To an industry and trade of Peace, certain to generate major profit, and at the same time spread happiness to the peoples.

The same, of course, goes for Europe’s rich countries, especially the ones that base a large part of their economic growth and prosperity on the arms industry.

They tell us that profit from selling arms is much more direct and substantial. I accept that. But have all these States-Arms dealers considered the option of converting the industry of War into an industry of Peace? Profit may not be so direct and substantial, but can they not consider the fact that this way they can save hundreds of millions of our fellow people from underdevelopment, hunger and death?

And why is it, I wonder, that today’s rich and civilised people, led by the US, have not gone to the trouble of even contemplating the possibility of an industry and a trade for Peace? Is it merely a bottom line question, or is it something deeper? Could it possibly be that having a war industry, apart form economic profit, also means that one is in a position to generate violence, and maintain colossal forces of war and destruction, thus belonging to the club of the carnivorous, the powerful and the savages? Namely being closer to the wild instincts, those that, as it seems, offer greater pleasure to those who can have them, than intellectual radiance and our human aspect that considers man as the creator of life rather than a tool of death?

When humanity held its breath watching live the biblical shelling of Baghdad by the US air force, defence secretary Rumsfeld, as a contemporary Nero, exclaimed in happiness: “There’s a wonderful sight!”. And I, as an insignificant speck in the sand of insignificant people, publicly characterised Mr Bush as the new Hitler. To be sure, the comparison was ill-conceived, in the sense that President Bush merely symbolises the top of a monstrous industry of death which in just two years turned a country into piles of rubble.

Here we are then, sixty years after Demon Hitler who, in just four years had the pleasure of eliminating 80 million people, thirty of them in an excruciating manner, humanity is again faced with a new Demon of War, spreading death and offering to millions of his fellow countrymen in uniform, the primitive pleasure, and helping them bring out the brutal side of their characters. All those who draw beastly pleasure from seeing entire cities brought to ruins and imagining women and children suffering a horrible death in flames and rubble. Or watching footage of torturers of naked people being dragged with leashes like dogs by civilised young women who, as I’ve been told, were even University Professors.

Once again, a civilised country and a civilised people, are converted into savages drawing pleasure from the pain and suffering of others, thirsty for blood and pleased with their brutality. And don’t tell me that they too are victims of propaganda. They are just humans, like you and I, who were given the opportunity to bring out their eternal, as it seems, self, that still remains the wildest beast of all that the good God has created in nature.

This very thing that I have just ascertained, could possibly be a hope for the future of man. Namely, avoiding giving man such opportunities for the wild instincts to prevail over Good.

Studies of history have shown that super-concentration of power is the root cause of Evil. And I’d say that it is natural to witness today such phenomena of violence, given the huge destruction power that the US have accumulated. Thus, I’d say that they are captive of their own power.

We need to comprehend and cry out, that every State that has war industries and great military power, is a potential candidate for crimes against humanity, as was the case in the past, and as is the case today, irrespective of any excuses that they may invoke to support hideous acts.

What is probably the most criminal of all is the fact that by advertising this beastly power domestically, they contribute into turning simple people into human beasts, since, as we’ve seen, human schizophrenia separates Good form Evil inside us with just a very fine line. Indeed, it is astonishing to see how quickly man turns into a beast if the conditions he lives in change.

Therefore, it is useless and unrealistic to discuss world Peace and equal rights among peoples, when there are Nations that still massively produce means of destruction.

This fact in relation to the true character of man and his main attribute, namely the genetic character of schizophrenia that separates him from all other animals on earth, contributes to the systematic cultivation, within countries that have military supremacy, of the feelings of superiority and arrogance, that can quickly develop into a group thirst for violence and blood.

And today, as in the past, this risk stems exclusively from the so-called civilised countries, under the only superpower that leads by example.

In conclusion, I would like to say that the meaning of Civilisation has long changed. Especially after the Nazis and the countless wars that have followed since, always conducted by the so-called "civilised" against the "under-developed", the poor and the "uncivilised", it is quite obvious now that the true, human civilisation should only be measured to the standards of Peace, Tolerance and Solidarity, within every society and every people. There, where nobility, kindness and, most of all, love amongst people can flourish.

I know that I am referring to a Utopia from which we constantly distance ourselves. On the contrary, I see the forces of Evil, which in my opinion lie on the opposite camp than the ones that Mr Bush is specifying, namely his own camp and that of his allies, as they will become more and more thirsty for greater destruction, more pain and blood, and will at some point be inevitably guided to use the absolute destruction and absolute pain, the Atomic Bomb.

This is, in my opinion, what the Man-Beast that we all have inside us, is seeking, since Evil knows no higher pleasure than its self-destruction.

Already, in the so-called “Western civilisation”, a sub-culture tsunami has started to develop and is daily acquiring gigantic dimensions, methodically turning man into beast.

If you fail to strike Evil at its roots, if you do not convert the industries of War into industries of Peace, if all aggressive armies are not abolished, then the case for the other aspect of man, the humane, truly civilised aspect, the one quenching for Love and Peace, will be lost for ever.

Today, the words “Freedom”, “Democracy”, “Human Rights”, “Solidarity” have long lost their meaning. Today, the co-existence of sheep-Peoples with the beast-States under the same roof as in the case of the UN, has turned into a tragic farce for the weak on this earth. Before this impasse, I see but two ways out: to either go to the deep roots of Evil and strike with the willingness and cooperation of the strong, or the weak will have to seek and find other ways of defending themselves, standing exclusively on their own feet, and basically supported by the hundreds of millions of weak and potentially future victims, that, if the stand together, have a chance of resisting and being victorious.

Delphi, 1.7.2006

Mikis Theodorakis

Σικελιανός Άγγελος

Ραψωδίες του Iόνιου. Γλαύκα



Γλαυκό το Nήρυτον· το δρυ, θαμπό που γαλανίζει,
δε ρίχνει σκιά στη θάλασσαν, ασάλευτη από κάτου.
Στη λίμνη αποκαρώσανε σαν άσπροι ανθοί κ' οι γλάροι.
Mα το ξεφτέρι κρέμεται σε δυο φτερά και τρέμει
μες στη γαλάζιαν άβυσσο, πώς τρέμουνε δυο φρύδια
γραμμένα, άμα ζυγιάζουνε μια συλλογή παρθένα...

K' έπνεε μαγιάτικος βοριάς στο Iόνιο χτες, κι ακόμα
το κύμα είναι σαν κρούσταλλο, κι ο άμμος δεν αχνίζει,
και λαγαρός κι ασάλευτος ο αγέρας του ελαιώνα·
μηδέ καπνίζουνε οι ελιές μιαν άχνη προς τον ήλιο. 10
Kαι λες που χύθη η θάλασσα τη νύχτα μες στον κάμπον
απ' το μαγιάτικο βοριά, και πάλε πίσω εσύρτη,
την πεταλούδα επλάνεψεν απ' τους αφρούς απάνω...
K' εγώ στο κύμα είχα λουστεί τη χαραυγή, κ' εκύλα
γλαυκό στη φλέβα το αίμα μου σα μες στα δέντρα, κ' ήταν
ο νους μου ως ανθισμένη ελιά που απ' τον καρπό αλαφρώθη
κι αφρίζει ανθόν ανάλαφρο στις πελαγίσιες αύρες...

K' η γλαυκομάτα, στο γιαλό που αργή μ' ακολουθούσεν,
ερώτησε, γυρίζοντας την κεφαλή απ' το κύμα:
"Aλήθεια αναγελάσανε τη γλαύκα οι χελιδόνες, 20
τη γλαύκαν οπού απόμεινε στο μέγα φως της μέρας
και χαμοπέταγε βουβή απάνω από τ' αμπέλια,
που και σκυλί θα βάβιζε το χαμηλό της ίσκιο;
Aλήθεια αναγελάσανε τη γλαύκα οι χελιδόνες
με τις χελιδονίσιες τους χαρές στις κρύες τις αύρες·
από μπροστά της διάβαιναν, με το φτερό τη 'γγίζαν,
και με συρτούς κελαηδισμούς ψηλά την αναπαίζαν;"

K' εφαίνονταν λευκή η οργή στο μέτωπο της Γλαύκης,
της Aθηνάς πως το ιερό πουλί καταφρονέθη!

K' εγώ, που τό ειδα, απάντησα τον αλαφριό μου λόγο:

Kι αν λαχανιάζει ο κόρακας, γελάει κ' η χελιδόνα,
πάντα η ελιά θα 'ναι ιερή, και στον αιώνα η γλαύκα
μαζί μ' εμάς θε να κοιτάει στυλά τις θείες εσπέρες... 33



(από τον Λυρικό Bίο, A΄, Ίκαρος 1965)

http://www.snhell.gr

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, ΘΑ ΞΑΝΑΓΙΝΟΥΜΕ ΞΑΝΑ, ή ΗΡΩΕΣ ή ΡΑΓΙΑΔΕΣ - ΔΙΑΛΕΧΤΕ

Χτυπούν ταυτόχρονα το σώμα και την ψυχή μας

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ

«Στην εορταστική συναυλία στον Λυκαβηττό δεν είπα μόνο τη λέξη “Κατοχή” αλλά και απηύθυνα προς κάθε κατεύθυνση την προειδοποίηση ότι με βάση την ιστορική πείρα “ο Ελληνας όταν στριμώχνεται, καθώς είναι πολυμήχανος, υποχωρεί, με τη σκέψη ότι τελικά κάτι θα γίνει για να αποφύγει το κόστος της αναμέτρησης. Υποχωρεί, υποχωρεί λοιπόν έως ότου τον αναγκάσουν να βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο. Τότε μη έχοντας άλλη διαφυγή, θα γίνει είτε ήρωας είτε ραγιάς”.

Είναι λοιπόν φρόνιμο, για τους εκάστοτε δυνατούς, να μην ξεγελιώνται από την....

υπομονή, την παθητικότητα και την υποχωρητικότητα του ελληνικού λαού αγνοώντας είτε υποτιμώντας το γεγονός ότι ο ίδιος έχει θέσει λόγω της ιδιομορφίας του χαρακτήρα του την κόκκινη γραμμή, όπου η “σύνεση” μεταβάλλεται σε κείνο το γνωστό ΟΧΙ, χάρη στο οποίο άλλωστε η έννοια “ελληνικότητα” από αρχαιοτάτων χρόνων είναι συνυφασμένη με υπεράνθρωπες θυσίες με καταστροφικές για τον ίδιο συνέπειες, που όμως τελικά μας χαλυβδώνουν το ήθος και μας επιτρέπουν να βαδίζουμε όρθιοι με το κεφάλι ψηλά... Κι αυτός είναι ο λόγος που αγάπησα με τόσο πάθος την Ελλάδα και τους Ελληνες, ενώ πρέπει να ομολογήσω ότι η καθημερινότητά τους με απωθεί σε σημείο που να αποζητώ την απομόνωση. Γνωρίζω όμως και κάτι άλλο: ότι ο Ελληνας με τους καλούς γίνεται καλύτερος, ενώ με τους κακούς χειρότερος. Γι΄ αυτό και το σύνθημα “η Ελλάδα στους Ελληνες” τον ομόρφυνε και τον συστράτευσε, γιατί πίσω απ΄ αυτό έβλεπε ότι κάποιοι δυνατοί θέλουν να παλέψουν μαζί του για κείνο που αγαπά περισσότερο: την εθνική ανεξαρτησία!

Κοίταξε όμως πόσο παράξενος σκηνοθέτης είναι η ζωή, ώστε ύστερα από τριάντα χρόνια να βρεθεί ένας “κλώνος” εκείνου που ανέμισε το σύνθημα αυτό πάνω από τα κεφάλια των Ελλήνων, να πει το ακριβώς αντίθετο! Οτι δηλαδή είμαστε υποχρεωμένοι να παραχωρήσουμε ένα μέρος από την εθνική μας ανεξαρτησία... Υποχρεωμένοι από ποιους; Και τι είναι η εθνική ανεξαρτησία για να την παραχωρείς και μάλιστα εθελοντικά πιστεύοντας και διαλαλώντας ότι έτσι σώζεις τον λαό;

Ομως η εθνική ανεξαρτησία είναι η ψυχή, η πνοή, η ίδια η ζωή ενός ελεύθερου λαού. Χωρίς αυτήν ο λαός είναι ουσιαστικά νεκρός. Μιας και η ψυχή δεν είναι ένα φτηνό πανί που το κόβεις για να δώσεις ένα κομμάτι εδώ κι ένα κομμάτι εκεί. Είναι ένα ΟΛΟΝ, ομοούσιο και αδιαίρετο... Και μου προκαλεί αληθινό πόνο το γεγονός ότι τόσοι πολλοί και αξιόλογοι, ξεκινώντας από τον Γιώργο Παπανδρέου, λησμόνησαν τις θυσίες αυτού του λαού για την υπεράσπιση της εθνικής του ανεξαρτησίας.

Θα ΄θελα εδώ να υπενθυμίσω ότι ο Ιταλός πρεσβευτής στις 28 Οκτωβρίου του 1940 ζήτησε από τον Ιωάννη Μεταξά την άδεια να χρησιμοποιήσουν οι Ιταλοί ορισμένα λιμάνια και αεροδρόμια. Και εκείνος είπε ΟΧΙ εκφράζοντας τη θέληση ολόκληρου του ελληνικού λαού. Δεν δήλωσε “για να γλιτώσω τη χώρα από την καταστροφή ενός ενδεχομένου πολέμου “παραχώρησα ένα μέρος της εθνικής μας ακεραιότητας””.

Και ρωτώ: συγκριτικά ποια παραχώρηση είναι πιο σημαντική για την ανεξαρτησία ενός λαού; Ο έλεγχος 2-3 λιμανιών ή η καθολική υποταγή της οικονομίας; Με άλλα λόγια ποια θα ήταν βαρύτερη μορφή ξένης κατοχής; Η πρώτη ή η δεύτερη;

Και κάτι ακόμη: Πιστεύω και μπορώ να το αποδείξω, ότι δεν είναι η οικονομική μας κρίση που οδήγησε την Τρόικα στη χώρα μας αλλά ότι αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας διεθνούς συνωμοσίας με όργανα τρεις Τράπεζες, μια Αμερικανική και δυο Ευρωπαϊκές. Το πώς και το γιατί, όπως φαίνεται, ο ελληνικός λαός θα το δει μόνο όταν βρεθεί με την πλάτη στον τοίχο. Και τότε θα πονέσει πολύ. Πάρα πολύ.

Οσο για τον ρόλο του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης θέλω να εκφράσω μόνο μια ευχή: Οτι έχουν πέσει θύματα της πρωτοφανούς συκοφαντικής εκστρατείας που κάποιοι ενορχήστρωσαν κατά της χώρας και του λαού μας με καταστροφικές βλέψεις για το μέλλον μας, που άλλωστε δεν τις κρύβουν και που για ανεξήγητους λόγους δεν φαίνεται να τις έχουν αντιληφθεί ακόμα τόσοι και τόσοι αξιόλογοι άνθρωποι, των οποίων την ευθύνη και τον πατριωτισμό κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει.

Ομως και μόνο το γεγονός αυτό αποτελεί κατά την ταπεινή μου γνώμη μέγιστη τραγωδία, δεδομένου ότι γίνονται έτσι άθελά τους ο καλύτερος αγωγός- σε σχέση με την κομματική γεωγραφία της χώρας μας- για να επιβληθεί η πιο σατανική και καταστρεπτική επίθεση από όσες έχει δεχθεί ο ελληνικός λαός μέχρι σήμερα. Γιατί χτυπούν ταυτόχρονα το σώμα και την ψυχή μας αποβλέποντας στην ολοκληρωτική μας διάλυση.

Με θερμούς χαιρετισμούς, Μίκης Θεοδωράκης

http://amphiktyon.blogspot.com/

Οι Οξυρρύγχειοι Πάπυροι


Τα παρακάτω είναι αποσπάσματα αλληλογραφίας του Ρωμαίου συγκλητικού Μενένιου Άπιου , στον φίλο του Ατίλιο Νάβιο , ο οποίος τον διαδέχεται στην διακυβέρνηση της Αχαίας και τον συμβουλεύει για το πώς μπορεί να χειριστεί τους Έλληνες.
Οι πάπυροι βρέθηκαν στην τοποθεσία Οξύρρυγχος , εξ ου και το όνομα του τίτλου.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΡΩΤΟ
… κερδίσαμε αγαπημένε Ατίλιε τον κόσμο με τις λεγεώνες μας , αλλα θα μπορέσουμε να τον κρατήσουμε μονάχα με την πολιτική τάξη που θα του προσφέρουμε.
Διώξαμε τον πόλεμο στις παρυφές της γης . Από τον Περσικό κόλπο , ως την Μαυριτανία και από την γη των Αιθιόπων ως την Καληδονία , αδιατάρακτη βασιλεύει η ρωμαϊκή ειρήνη.
Δύσκολο φαίνεται να εξηγήσει κανείς , πως μια πόλη έφτασε να κυβερνά την οικουμένη. Μέσα στους λόγους όμως που θα αναφέρονταν για μια τέτοια εξήγηση θα έπρεπε πρώτος να ηταν ετούτος :
Καταλάβαμε καθαρά και έγκαιρα πως υποτάσσοντας ξένους λαούς αναλαμβάνουμε μιαν ευθύνη για την ευημερία τους. Τούτη η συνείδηση της ευθύνης διακρίνει τους βαρβάρους κατακτητές από τους κοσμοκράτορες.
Μονάχα ο Αλέξανδρος πριν από μας είχε την συνείδηση τούτης της ευθύνης. Ευτυχώς για την δόξα της Ρώμης , πέθανε νέος , γιατι αλλιώς θα ήτανε οι Έλληνες σήμερα οι άρχοντες του κόσμου.
Αλίμονο στους λαούς όταν τις προσπάθειές τους τις ενσαρκώνουν μονάχα σε μεμονωμένα άτομα που περνούν και όχι σε ανθρώπινες κοινότητες , σε θεσμούς που αντέχουν στην ροή των πραγμάτων και σηκώνουν άνετα τον όγκο των πολύχρονων έργων.
Έχουμε την σοφία να μην θέλουμε να είμαστε δυσβάσταχτοι εκμεταλλευτές των λαών που υποτάχτηκαν στην εξουσία μας.
… Αλλα δεν φτάνει να τους χαρίζουμε την ειρήνη και τάξη, γιατι αυτά είναι αρνητικά στοιχεία, είναι όροι, δεν αποτελούν την ουσία της ευδαιμονίας των ανθρώπων.
… θα έπρεπε και της φιλοσοφίας και της ποίησης τα δώρα να σκορπούσαμε στις χώρες που κυβερνούμε. Το μέγα όμως τούτο έργο είμαστε άξιοι να το κάνουμε μόνο στις δυτικές επαρχίες , γιατι εκεί που βρίσκεσαι εσύ , οι Έλληνες το επιτελούν ακόμη σήμερα καλύτερα από μας.
Ας επαναλάβουμε και εμείς την δυσάρεστη ομολογία του Οράτιου Φλάκκου :
Graecia capta , ferum victorem cepti , et artes intulit agresti Latio.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ
… Μάθε φίλτατέ μου Ατίλιε , πως όσοι θέλουν να είναι κοσμοκράτορες, πρέπει να έχουν νοοτροπία πατρικίων και όχι νοοτροπία ιππέων.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΡΙΤΟ
… Ο Έλληνας είναι πιο εγωιστής από εμάς και συνεπώς από όλα τα έθνη του κόσμου. Το άτομό του είναι «πάντων χρημάτων μέτρον» κατά το ρητό του Πρωταγόρα. Αδέσμευτο , αυθαίρετο και ατίθασο , αλλα και αληθινά ελεύθερο , ορθώνεται το «εγω» των Ελλήνων. Χάρις σε αυτό σκεφθήκανε πηγαία, πρώτοι αυτοί , οσα εμείς αναγκαζόμαστε σήμερα να σκεφθούμε σύμφωνα με την σκέψη τους. Χάρις σε αυτό βλέπουν με τα μάτια τους και όχι με τα μάτια εκείνων που είδαν πριν από αυτούς. Χάρις σε αυτό η σχέση τους με το σύμπαν , με τα πράγματα και τους ανθρώπους δεν μπαγιατεύει , αλλα είναι πάντα νέα , δροσερή και το κάθε τι , χάρις σε αυτό το «εγω» αντιχτυπάει σαν πρωτοφανέρωτο στην ψυχή τους.
Είναι όμως και του καλού και του κακού πηγή τούτο το χάρισμα.
Το ίδιο «εγω» που οικοδομεί τα ιδανικά πολιτικά συστήματα, αυτό διαλύει και τις πραγματικές πολιτείες των ανθρώπων.
Και ήρθανε καιροί όπου ο ελληνικός εγωισμός ξέχασε την τέχνη που οικοδομεί τους ιδανικούς κόσμους, αλλα δεν ξέχασε την τέχνη που γκρεμίζει τις πραγματικές πολιτείες.
Και εμείς τους συναντήσαμε , καλέ Ατίλιε, σε τέτοιους καιρούς και γι αυτό η κρίση μας γι αυτούς συμβαίνει να είναι τόσο αυστηρή που κάποτε καταντά άδικη.
Αλλα και πώς να μην είναι ; Η μοίρα μας έταξε νομοθέτες του κόσμου και το ελληνικό άτομο περιφρονεί τον νόμο. Δεν παραδέχεται άλλη κρίση δικαίου παρά την ατομική του , που δυστυχώς στηρίζεται σε ατομικά κριτήρια.
Απορείς πως η πατρίδα των πιο μεγάλων νομοθετών , εχει τόση λίγη πίστη στον νόμο.
Και όμως από τέτοιες αντιθέσεις πλέκεται η ψυχή των ανθρώπων και η πορεία της ζωής των. Σπάνια οι έλληνες πείθονται «τοις κείνων ρήμασι».
Πείθονται μονο στα ρήματα τα δικά τους και η αλλάζουν τους νόμους κάθε λίγο ανάλογα με τα κέφια της στιγμής , η όταν δεν μπορούν να τους αλλάξουν , τους αντιμετωπίζουν σαν εχθρικές δυνάμεις και τότε μεταχειρίζονται εναντίον τους η τη βία η τον δόλο.
Α! πόσο την χαίρεται ο έλληνας την εύστροφη καταδολίευσή τους , τους σοφιστικούς διαλογισμούς που μεταβάλλουν τους νόμους σε ράκη!
Ο έλληνας εχει την πιο αδύνατη μνήμη από μας, έχει λιγότερη συνέχεια στον πολιτικό του βίο. Είναι ανυπόμονος και κάθε λίγο , μόλις δυσκολέψουν λίγο τα πράγματα, αποφασίζει ριζικές μεταρρυθμίσεις.
Θες να σαγηνεύσεις την εκκλησία του δήμου σε μια πόλη ελληνική ;
Πες τους : «Σας υπόσχομαι αλλαγή» Πες τους : «Θα θεσπίσω νέους νόμους» Αυτό αρκεί.
Με αυτό χορταίνει η ανυπομονησία τους , το αψίκορο πάθος του.
Τι φαεινές συλλήψεις θα βρεις μέσα σε αυτά τα ελληνικά δημιουργήματα της ιδιοτροπίας της στιγμής! Εμείς δειλά-δειλά και μόνο με το χέρι του πραίτωρα τολμήσαμε , διολισθαίνοντας μέσα στους αιώνες να ξεφύγουμε από τους άκαμπτους κλοιούς της Δωδεκαδέλτου μας , και πάλι διατηρώντας όλους τους τύπους , όλα τα εξωτερικά περιβλήματα.
Τούτη η υποκρισία των μορφών , όταν η ουσία αλλάζει , δείχνει πόση είναι η ταπεινοφροσύνη μας μπρος σε κάθε τι που είναι θεσμός και έθος και παράδοση, πόσο το παρελθόν και η συνέχειά του βαραίνουν στην πορεία μας και πόσο δίκαια αντέχουμε αιώνες εκεί που οι έλληνες εκάμφθησαν σε δεκαετηρίδες.
… Μεσα στους πιο πολλούς έλληνες , άμα σκάψεις λίγο , θα βρεις ένα ισχνό υπερόπτη Κοριολανό , έναν άσημο εκδικητικό Αλκιβιάδη , ένα εγω μεγαλύτερο από την πατρίδα.
Όχι βέβαια σε όλους , αλλιώς δεν θα υπήρχαν σήμερα πια ελληνικές πόλεις. Αλλα όποιος διοικεί , σαν κι εσένα , έναν λαό, πρέπει να γνωρίζει τις άρχουσες ροπές , που δεν φτάνουν βέβαια ως την φανερή ακρότητα του ωραίου αθηναίου η του δικού μας Γάιου Μάρκου , αλλα τείνουν προς τα εκεί.
Οι πολλοί , από χίλιους δυο λόγους, γιατι είναι πιο μικροί και πιο αδύνατοι, σταματούν μεσοδρομίς. Μα και μ' αυτούς , το κακό γίνεται.
… Οι έλληνες λίγα πράγματα σέβονται και σπάνια όλοι τους τα ίδια. Και προς καλού και προς κακού στέκουν επάνω από τα πράγματα. Για να κρίνουν αν ένας νόμος είναι δίκαιος , θα τον μετρήσουν με το μέτρο της προσωπικής τους περίπτωσης ακόμα κι όταν υπεύθυνα τον κρίνουν στην εκκλησία η στο δικαστήριο.
Ο έλληνας ζητεί από τον νόμο δικαιοσύνη για την δική του προσωπική περίπτωση. Εάν τύχει και ο νόμος , δίκαιος στην ολότητά του και δεν ταιριάζει σε λίγες περιπτώσεις όπως η δική του , δεν μπορεί αυτό να το παραδεχτεί. Και
εν τούτοις τετρακόσια χρόνια τώρα το διακήρυξε ο μεγάλος τους Πλάτων , πως τέτοια είναι η μοίρα και η φύση των νόμων , πως άλλο νόμος και άλλο δικαιοσύνη. Το διακήρυξε αυτό και ο Σταγειρίτης, χωρίζοντας το δίκαιο από το επιεικές. Δεν δέχεται να θυσιάσει την δική του περίπτωση , το δικό του εγώ σε έναν νόμο σκόπιμο και δίκαιο στην γενικότητά του.
Ετσι είναι πολλοί στις πόλεις που τώρα πρόκειται να διοικήσεις .
Ετσι διαφορετικοί , αν όχι από μας , όμως από τους πατέρες μας , που θεμελίωσαν το μεγαλείο της παλιάς , της αληθινής μας δημοκρατίας.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟ
… Οσο περνούν οι αιώνες , τόσο εμείς και οι λαοί που κυβερνούμε γινόμαστε περισσότερο ατομιστές , ως που μια μέρα να μαραθούμε όλοι μαζί μέσα στην μόνωση των μικρών μας εαυτών. Νομίζω ότι οι έλληνες επάνω στους οποίους εσύ τώρα άρχεις είναι πρωτοπόροι σε αυτόν τον θανάσιμο κατήφορο.
Δεν σου έκανε κιόλας εντύπωση καλέ μου Νάβιε , η αδιαφορία του έλληνα για τον συμπολίτη του; Όχι πως δεν θα του δανείσει μια χύτρα να μαγειρέψει , όχι πως αν τύχει μια αρρώστια δεν θα τον γιατροπορέψει , όχι πως δεν του αρέσει να ανακατεύεται στις δουλειές του γείτονα , για να του δείξει μάλιστα την αξιοσύνη του και την υπεροχή του , βοηθά ο έλληνας περισσότερο από κάθε άλλον.
Βοηθά και τον ξένο πρόθυμα , με την ιδέα μάλιστα , που χάρις στους μεγάλους στωικούς , πάντα τον κατέχει , μιας πανανθρώπινης κοινωνίας. Του αρέσει να δίνει στον ασθενέστερο , στον αβοήθητο. Είναι κι αυτό ένας τρόπος υπεροχής…
Λέγοντας πως ο έλληνας αδιαφορεί για τον πλησίον του , κάτι άλλο θέλω να πω, αλλα μου πέφτει δύσκολο να σου το εξηγήσω. Θα αρχίσω με παραδείγματα, που αν προσέξεις , ανάλογα θα δεις και εσύ ο ίδιος πολλά με τα μάτια σου.
Ακόμη υπάρχουν ποιητές πολλοί και τεχνίτες στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας. Πλησίασέ τους καθώς είναι χρέος σου και πες μου αν άκουσες κανέναν από αυτούς ποτέ να επαινεί τον ομότεχνό του. Δεν χάνει τον καιρό του σε επαίνους ο έλληνας. Δεν χαίρεται τον έπαινο. Χαίρεται όμως τον ψόγο και γι αυτόν πάντα βρίσκει καιρό. Για την κατανόηση , την αληθινή, αυτήν που βγαίνει από την συμπάθεια γι αυτό που κατανοείς , δεν θέλει τίποτε να θυσιάσει. Το κίνητρο της δικαιοσύνης δεν τον κινεί για να επαινέσει ότι αξίζει τον έπαινο.
Όχι πως δεν θα ήθελε να είναι δίκαιος , αλλα δεν αντιλαμβάνεται καν την αδικία που κάνει στον άλλο. Θαυμάζει ότι είναι ο δικός του κόσμος. Κάθε άλλον τον υποτιμά !
Όταν ένας πολίτης άξιος , δεν αναγνωρίζεται κατά την αξία του , λέει ο έλληνας: αφού δεν αναγνωρίζομαι εγώ ο αξιώτερός του , τι πειράζει αν και αυτός δεν αναγνωρίζεται; Ο εγωκεντρισμός αφαιρεί από τον έλληνα την δυνατότητα να είναι δίκαιος.
…Μόνον όταν δημιουργηθούν συμφέροντα που συμβαίνει να είναι κοινά σε πολλά άτομα μαζί , βλέπεις την συναδέλφωση και την αλληλεγγύη.
Στον κάθε έλληνα τα ιδανικά είναι ατομικά. Γι αυτό οι πολιτικές των φατρίες είναι φατρίες συμφερόντων, και το ιδανικό του κάθε ηγέτη είναι ο εαυτός του.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΕΜΠΤΟ
…Νάβιε , ο Κάτων από καιρό έχει πεθάνει και πέθανε μαζί του και η παλιά μας δημοκρατία. Τώρα βαδίζουμε κι εμείς τον δρόμο των ελλήνων ως που και οι δικοί μας εγωισμοί κάθε μέρα ωμότεροι και βιαιότεροι να σκεπάσουν με την πλημμυρίδα τους την Σύγκλητο και την αγορά και ολόκληρη την αθάνατη πόλη.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΚΤΟ
Εδώ και δυο εβδομάδες σου έγραφα για το φυγόκεντρο εγωισμό των ελλήνων. Δεν θυμάμαι όμως αν σου έγραψα το χειρότερο.
Κινημένος από την ίδια εγωπάθεια , την ρίζα αυτή του κάθε ελληνικού κακού (ας βοηθήσουν οι θεοί να μην γίνει και των δικών μας δεινών η μολυσμένη πηγή) , ο έλληνας δε συχωράει στον συμπολίτη του καμία προκοπή. Όποιον τον ξεπεράσει , ο έλληνας τον φθονεί με πάθος και αν είναι στο χέρι του να τον γκρεμίσει από εκεί που ανέβηκε θα το κάνει.
Μα το πιο σπουδαίο , για να καταλάβεις τον έλληνα , είναι να σπουδάσεις τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνει τον φθόνο του, τον τρόπο που εφηύρε για να γκρεμίζει καλύτερα. Είναι ένας τρόπος πιο κομψός από το δικό μας γέννημα σοφιστικής ευστροφίας και διανοητικής δεξιοτεχνίας. Δεν του αρέσει η χοντροκομμένη δολοφονία στους διαδρόμους του παλατιού , αλλα η λεπτοκαμωμένη συκοφαντία, ένα είδος αναίμακτου , ηθικού φόνου, ενός φόνου διακριτικότερου και εντελέστερου, που αφήνει του δολοφονημένου την σάρκα σχεδόν ανέπαφη , να περιφέρει την ατίμωση και την γύμνια της στους δρόμους και στις πλατείες.
Γιατι και την συκοφαντία, αγαπητέ μου, την έχουν αναγάγει σε τέχνη οι θαυμάσιοι, οι φιλότεχνοι έλληνες , οι πρώτοι δημιουργοί του καλού και του κακού λόγου.
Το να επινοήσεις ένα ψέμα για κάποιον και να το διαλαλήσεις , αυτό είναι κοινότυπο και άτεχνο. Σε πιάνει ο άλλος από το αυτί και σε αποδείχνει εύκολα συκοφάντη και σε εξευτελίζει.
Η τέχνη είναι να συκοφαντείς χωρίς να ενσωματώνεις πουθενά ολόκληρη την συκοφαντία, μονο να την αφήνεις να την συνάγουν οι άλλοι από τα συμφραζόμενα και έτσι ασυνείδητα να υποβάλλεται σε όποιον την ακούει.
Η τέχνη είναι να βρίσκεις τον διφορούμενο λόγο , που άμα σε ρωτήσουν γιατι τον είπες , να μπορείς να πεις πως τον είπες με την καλή σημασία, και πάλι εκείνος που τον ακούει να αισθάνεται πως πρέπει να τον εννοήσει με την κακή του σημασία.
…. Αυτό είναι το αγχέμαχο όπλο με το οποίο πολεμάει ο έλληνας τον έλληνα , ο ηγέτης τον ηγέτη , ο φιλόσοφος τον φιλόσοφο , ο ποιητής τον ποιητή αλλα και ο ανάξιος τον άξιο , ο ουσιαστικά αδύνατος τον ουσιαστικά δυνατό.
.... και ξένος , θα δοκιμάσεις την αιχμή τούτου του όπλου κι εσύ όπως την δοκίμασα κι εγώ.
Θα απορήσεις σε τι κοινωνική περιωπή βάζουν οι έλληνες τους δεξιοτέχνες της συκοφαντίας , πως τους φοβούνται οι πολλοί και αγαθοί , και πως τους υπολήπτονται οι χρησμοθήρες και πως γλυκομίλητα τους χαιρετούν όταν τους συναντούν στις στοές και στην αγορά.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΒΔΟΜΟ
…Το ανυπότακτο σε κάθε πειθαρχία , η περιφρόνηση των άλλων και ο φθόνος , η αρρωστημένη διόγκωση της ατομικότητας σπρώχνουν σχεδόν τον Έλληνα να θεωρεί τον εαυτό του πρώτο ανάμεσα στους άλλους.
Αδιαφορώντας για όλους και για όλα , παραβλέποντας ότι γίνηκε πριν και ότι γίνεται γύρω του , αρχίζει κάθε φορά από την αρχή και δεν αμφιβάλλει πως πορεύεται πρώτος τον δρόμο το σωστό.
Ταλαιπωρεί από αιώνες την ελληνική ζωή η υπέρμετρη εμπιστοσύνη του έλληνα στην προσωπική του γνώμη και στις προσωπικές του δυνατότητες.
Παρά να υποβάλει τη σκέψη του στην βάσανο μιας ομαδικής συζήτησης , προτιμάει να ριψοκινδυνεύει με μόνες τις προσωπικές του δυνάμεις.
Πρόσεξε τις συσκέψεις των ηγετών των πολιτικών μερίδων τους με τους δήθεν φίλους των και θα δεις ότι οι περισσότερες είναι προσχήματα. Ο ηγέτης λεει την γνώμη του , βελτιώνει την διατύπωσή της με τις πολλές επαναλήψεις , χωρίς ούτε να περιμένει , ούτε να θέλει καμία αντιγνωμία. Και οι φίλοι του το ξέρουν καλά αυτό και συχνάζουν σε αυτές τις συσκέψεις η για να μάθουν τα νέα της ημέρας η για να βρουν ευκαιρία να κολακέψουν τον ηγέτη. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο έλληνας πολιτικός ανακυκλώνεται μόνος του μέσα στις δικές του σκέψεις , γιατι πιστεύει πως αυτές αρκούν για το έργο του , η το χειρότερο γιατι η χρησιμοποίηση και των άλλων στην εκτέλεσή του , θα περιόριζε την κυριότητά του επάνω στο έργο , θα το έκανε περισσότερο τέλειο , αλλα λιγότερο δικό του , και εκείνο που προέχει για τον έλληνα δεν είναι το πρώτο , αλλα το δεύτερο.
Ετσι σε πρώτη μοίρα έρχεται η τιμή του και σε δεύτερη η αξία του έργου. Αυτή είναι η αδυναμία του πολιτικού ήθους που θα παρατηρήσεις στους έλληνες δημόσιους άνδρες , που κατά τα άλλα είναι και πιο υψηλόφρονες και πιο αδέκαστοι και σχεδόν πιο φτωχοί από τους σύγχρονους δικούς μας. Οι παλιοί όμως ρωμαίοι , αυτοί κατείχαν την αρετή της μετριοφροσύνης που απουσιάζει και απουσίασε πάντα από την ελληνική πολιτική ζωή και γι' αυτό τότε κατορθώσανε , αν και σε τόσα καθυστερημένοι , να πάρουν την κοσμοκρατορία από τα χέρια των ελλήνων. Γιατί βλέπεις , τούτη η μοιραία για την τύχη των ελλήνων εγωπάθεια φέρνει και ένα άλλο χειρότερο δεινό : Όπου βασιλεύει , τα έργα σχεδιάζονται πάντα μέσα στα στενά όρια της ατομικότητας, σύντομα και βιαστικά, για να συντελεστούν όλα , πριν το πρόσωπο εκλείψει. Η πολιτική όμως που θεμελιώνει τις μεγάλες πολιτείες Δε σηκώνει ούτε βιασύνη , ούτε συντομία. Σχεδιάζεται σε έκταση αιώνων. Δεν προσδένεται σε άτομα, αλλα σε ομάδες προσώπων , σε διαδοχικές γενιές.
Στην εκτύλιξή της εξαφανίζεται το εφήμερο άτομο και παίρνουν την πρώτη θέση , διαρκέστερες υποστάσεις , λαοί , οικογένειες ,πολιτικές μερίδες , η κοινωνικές τάξεις. Τα εδραία πολιτικά έργα μεσα στην ιστορία είναι υπέρ προσωπικά . Και δυστυχώς , οι έλληνες μονο σε προσωπικά έργα επιδίδονται με ζήλο. Γι αυτό η δεν φτάνουν ως την τελείωση ενός άξιου πολιτικού έργου , η όταν φτάσουν , φέρνει μέσα του το έργο του το ίδιο το σπέρμα της φθοράς.
Και αυτό είναι δίκαιο. Γιατί σκοπός των ελλήνων είναι η πρόσκαιρη λάμψη του πρόσκαιρου ατόμου , όχι η μόνιμη απρόσωπη ευόδωση του ιδίου του έργου. Έπρεπε εξαιρετικά ευνοϊκές περιστάσεις να συντρέξουν με την μεγαλοφυία του Αλέξανδρου του Μακεδόνα για να αποκτήσουν για λίγα χρόνια οι έλληνες μια κυρίαρχη πολιτική θέση στην οικουμένη. Αλλα και εκεί το έργο , στηριγμένο σε ένα πρόσωπο , όχι σε μιαν κοινότητα ανθρώπων , ούτε σε μία πολύχρονη παράδοση , μόλις εξαφανίστηκε ο δημιουργός του , διαλύθηκε μέσα σε χέρια των ιδίων εκείνων ανθρώπων που όταν ο Αλέξανδρος ζούσε , στάθηκαν οι απαραίτητοι συντελεστές του. Αλλα το έργο , βλέπεις , δεν ήταν δικό τους. Δεν τους είχε κάνει ο αυταρχικός ηγέτης κοινωνούς στην τιμή του έργου , αλλά θύτες του γιγάντιου εγωισμού του.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΟΓΔΟΟ
Ποτέ , μα ποτέ δεν θέλησα να σου πω ότι λείπει η πολιτική σκέψη από την Ελλάδα. Απεναντίας πιστεύω πως αφθονεί, περισσότερο μάλιστα απ' όσο φαντάζεται όποιος βλέπει τα πράγματα από έξω. Μόνο που δεν μας είναι αισθητή η παρουσία της , γιατι οι άνδρες που την κατέχουν φθείρονται ο ένας από τον άλλον σε μιαν αδιάκοπη πεισματική και το πιο συχνά , μάταιη σύγκρουση. Εάν λείπει κάτι των ελλήνων πολιτικών, δεν είναι ούτε η δύναμη της σκέψης , ούτε η αγωνιστική διάθεση. Στο χαρακτήρα , στο ήθος φωλιάζει η αρρώστια. Φωλιάζει στην άρνησή τους να δεχθούν να εξαφανίσουν το άτομό τους για την ευόδωση ενός ομαδικού έργου. Δεν κρίνουν ποτέ με δικαιοσύνη το συναγωνιστή τους και γι αυτό δεν υποτάσσονται ποτέ στην υπεροχή του. Δεν έχουν την υπομονή μέσα στον κύκλο των ισοτίμων , να περιμένουν με την τάξη του κλήρου η της ηλικίας την σειρά τους. Ετσι διασπαθίζοντας την δύναμη του και τις αρετές του κατάντησε ο λαός με την υψηλότερη και πλουσιότερη στην θεωρία πολιτική σκέψη, να μείνει τόσο πίσω από μας στις πρακτικές πολιτικές του επιδόσεις.
… τα δεινά , όσα υποφέρανε ως τα σήμερα οι έλληνες , μα θαρρώ και όσα θα υποφέρουν στο μέλλον , μια έχουν κύρια και πρώτη πηγή, την φιλοπρωτία , την νόμιμη θυγατέρα του τρομερού των εγωισμού.
Μου γράφεις πως αυτό συμβαίνει και αλλού και προ παντός σε μας. Η διαφορά καλέ μου φίλε , έγκειται στο μέτρο και στην ένταση της φιλοπρωτίας . Βέβαια και εμείς σήμερα δεν υστερούμε . Αλλα την εποχή που θεμελιώνονταν το μεγαλείο της Ρώμης δεν είχαν υπερβεί οι δικοί μας το πρεπούμενο μέτρο. Υποτάσσονταν στον κοινό νόμο και στους γενικούς σκοπούς της πολιτείας , ενώ οι έλληνες το ξεπέρασαν πριν προφτάσουν να στεριώσουν την δύναμή τους στην οικουμένη. Όσο όμως αυστηρότερος και αν θέλω να είμαι , καθώς είναι χρέος μου, για μας τους ρωμαίους , δεν ξέρω αν μεταξύ των ρωμαίων , και σήμερα ακόμα , υπάρχουν τόσο φανατικοί και αδίστακτοι στο κυνήγημα των τιμών , όσοι υπήρξανε μεταξύ των ελλήνων στους ενδοξότερους τους αιώνες.
Μήπως υπερβάλω καλέ μου φίλε ; Μήπως βλέπω το θαυμαστό γένος των ελλήνων με τα μάτια της γεροντικής κακίας ; μα είναι χρόνια τώρα που με το λυχνάρι και με του ήλιου το φως διαβάζω Αριστοφάνη , Δημοσθένη , Ευριπίδη , Θεόφραστο , Επίκουρο , Ζήνωνα , Χρύσιππο και όλο και βεβαιώνομαι περισσότερο πως δεν είμαι μόνος στον τρόπο που τους κρίνω. Όχι φίλε μου , Δε βλέπω πως είμαι άδικος όταν λέγω πως πρόθεσή τους συνήθως δεν είναι να ξεπεράσουν σε αξιότητα η και σε καλή φήμη τον αντίπαλό τους , αλλα να τον κατεβάσουν στα μάτια του κόσμου κάτω από την δική τους θέση , όποια κι αν είναι. Την αρχαία «ύβριν» των την κατεβάσανε στο χαμηλότερο επίπεδο. Κάποτε με τούτη την ισοπέδωση προς τα κάτω νομίζουν ότι επαναφέρουν το πολίτευμά τους στην ορθή του βάση. Μάταια ξεχώρισε ο μεγάλος Σταγειρίτης την «δημοκρατία» (Σ.Μ. οχλοκρατία) από την «πολιτεία» (Σ.Μ. ορθή δημοκρατία). Η θέλησή τους για ισότητα , άμα την αναλύσεις , θα δεις ότι δεν απορρέει από την αγάπη της δικαιοσύνης , αλλα από τον φθόνο της υπέρτερης αξίας. «Μια που εγώ , λεει ο έλληνας, δεν είμαι άξιος να ανέβω ψηλότερα από σένα , τότε τουλάχιστον και εσύ να μην ανεβείς από μένα ψηλότερα. Συμβιβάζομαι με την ισότητα».
Συμβιβάζεται με την ισότητα ο έλληνας , γιατι τι άλλο είναι παρά συμβιβασμός να πιστεύεις ανομολόγητα πως αξίζεις την πρώτη θέση και να δέχεσαι μία ίση με των άλλων ! Μέσα του λοιπόν δεν αδικεί τόσο ο έλληνας , όσο πλανάται. Γεννήθηκε με την ψευδαίσθηση της υπεροχής .
Και ύστερα θα συναντήσεις και μεταξύ των ελλήνων την άλλη ψευδαίσθηση που τους κάνει να υπερτιμούνε την μία αρετή που έχουν και να υποτιμούν τις άλλες που τους λείπουν.
Είδα δειλούς που φαντάζονταν πως μπορούν να ξεπεράσουν όλους μονάχα με την εξυπνάδα τους και ανδρείους που πίστευαν πως φτάνει για να ξεπεράσουν όλους η ανδρεία τους. Είδα έξυπνους που φαντάζονταν ότι δεν χρειάζεται για να γίνουν πρώτοι , ούτε η επιστήμη , ούτε η αρετή.
Είδα κάτι σοφούς που θελαν να σταθούν επάνω από τους έξυπνους και από τους ανδρείους με μόνη την επιστήμη και την σοφία. Πόσο αλήθεια άμαθοι της ζωής μπορεί να είναι αυτοί οι αφεντάδες της γνώσης! Τι κακό μας έκανε αυτός ο Πλάτωνας ! Πόσους δολοπλόκους πήρε στο λαιμό του που νομίσανε πως είναι «άνδρες βασιλικοί» !
Μα είδα τέλος , αγαπητέ μου Νάβιε , και κάτι ενάρετους , που δεν το χώνευαν να μην είναι πρώτοι στην πολιτεία , αφού ηταν πρώτοι στην αρετή. Και βέβαια δεν στασίαζαν όπως οι βάναυσοι και οι κακοί , αλλά αποσύρονταν σιωπηλοί και απογοητευμένοι στους αγρούς των , αφήνοντας τον δήμο στα χέρια των δημαγωγών και των συκοφαντών , η δηλητηριάζανε την ίδια τους την αρετή και τους ωραίους της λόγους με την πίκρα της αποτυχίας των , σαν οι ηγεσίες των πολιτειών να μην ήταν μοιραία υποταγμένες στις ιδιοτροπίες της τύχης και του χρόνου και σε λογής άλλους συνδυασμούς δυνάμεων που συνεχώς τις απομακρύνουν από την ιδεατή τους μορφή και τις παραδίνουν στα χέρια των ανάξιων η των μέτριων.
Τέτοια είναι τα πάθη και οι αδυναμίες που φθείρουν τους ηγέτες των ελληνικών πόλεων.
Όσο για τους οπαδούς των ηγετών αυτών , έχουν και αυτοί την ιδιοτυπία τους στον μακάριο εκείνο τόπο. Είναι οπαδοί, πραγματικοί οπαδοί , μόνο όσοι έχασαν οριστικά την ελπίδα να γίνουν και αυτοί ηγέτες. Ετσι θα παρατηρήσεις ότι πιστοί οπαδοί είναι μόνο οι γεροντότεροι από τον ηγέτη τους. Ελάχιστοι είναι οι οπαδοί από πίστη ιδεολογική η από πίστη στον ηγέτη. Οι πολλοί είναι πειθαναγκασμένοι από τα πράγματα , γιατι ατύχησαν , γιατι βαρέθηκαν η λιγοψύχησαν. Γι αυτό είναι και όλοι προσωρινοί , άπιστοι , ενεδρεύοντες οπαδοί , ώσπου να περάσει η κακιά ώρα. Μα και αυτοί που μένουν και όσο μένουν οπαδοί , προσπαθούν συνεχώς να αναποδογυρίσουν την τάξη της ηγεσίας και να διευθύνουν αυτοί από το παρασκήνιο τον ηγέτη.
Γι αυτό και βλέπεις τόσο συχνά να είναι περιζήτητοι οι μέτριοι ηγέτες που προσφέρονται ευκολότερα στην παρασκηνιακή ηγεσία των οπαδών τους.
Σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει σημασία να ξέρεις ποιος είναι ο ονομαστικός ηγέτης μιας πολιτικής μερίδας αλλά ποιοι εκ του αφανούς τον διευθύνουν. Βλέπεις είναι μερικοί άνθρωποι που δεν είναι προικισμένοι με τα χαρίσματα με τα οποία αποκτάς τα φαινόμενα της ηγεσίας αλλά μονο με εκείνα που χρειάζονται για την ουσία της , για την άσκηση της εξουσίας . Είναι αναγκασμένοι λοιπόν οι τέτοιοι να περιοριστούν στον ρόλο του υποβολέα και να αφήσουν τους άλλους που κατέχουν τα φαινόμενα να χαριεντίζονται επάνω στην σκηνή.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΝΑΤΟ
…Και ύστερα ,μήπως δεν βλέπω και την άλλη όψη του πράγματος ; Ας παραπονιόμαστε για την ελληνική εγωπάθεια εμείς που διαρκώς επάνω της σκοντάφτουμε , γιατι έχουμε να κάνουμε με την ελληνική πόλη και τους πολιτικούς της.
Εχει και την εξαίσια πλευρά της η υπερτροφία αυτή της προσωπικότητας , που στις κακές της όψεις την ονομάζουμε εγωπάθεια.
Εχει την πλευρά την δημιουργική , στην φιλοσοφία , στην ποίηση , στις τέχνες , στις επιστήμες , ακόμη και στο εμπόριο και στον πόλεμο. Από αυτήν αναβλύζει όλη η δόξα των ελλήνων , η μόνη δόξα στην ιστορία που μπορεί να σταθεί πλάι στην δική μας.
Φοβάμαι μονάχα , γιατι , και ας μην το βλέπεις εσύ , κατά βάθος με γοητεύουν και εμένα οι έλληνες , που είναι και θα είναι πάντα οι δάσκαλοί μου. Φοβάμαι πως φτάσαμε στον καιρό , που η φωτεινή πλευρά της προσωπικότητάς των πηγαίνει όλο μικραίνοντας και αντίθετα η σκοτεινή όλο και αυξάνει , και δεν ξέρω , δεν μπορώ να ξέρω αν ετούτος ο κατήφορος μπορεί ποτέ πια να σταματήσει.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΔΕΚΑΤΟ
… Δεν σου κρύβω πως με πείραξε ο λόγος σου , πως δείχνομαι τάχα κακός και άδικος με τους έλληνες.
Ας αρχίσω λοιπόν σήμερα το γράμμα μου με έναν έπαινο γι αυτούς, για να ξεπλύνω έτσι κάπως την μομφή σου.
Ο εγωισμός δεν κάνει τους έλληνες μόνο κακούς πολίτες στην αγορά, τους κάνει και καλούς στρατιώτες σον πόλεμο. Εχουν αιώνων τρόπαια που μέσα στην μνήμη τους γίνονται σαν νόμοι άγραφοι και επιβάλλουν την περιφρόνηση της κακουχίας και του κινδύνου. Μη συγχέεις την διάλυση της στρατιωτικής δύναμης , που εχει αφορμή τις εμφύλιες έριδες , με την ατομική γενναιότητα καθώς και την πολεμική δεξιοτεχνία των ελλήνων .
Μα δεν είναι μόνο στον πόλεμο ο έλληνας γενναίος και άξιος μαχητής , αλλά και στην ειρήνη. Ακριβώς γιατι η γενναιότητά του δεν είναι συλλογική , σαν των περισσοτέρων λαών , αλλά ατομική , γι αυτό δεν φοβάται , και εκεί που βρίσκεται μόνος του , να ριψοκινδυνεύσει, στην ξενιτιά , στο παράτολμο ταξίδι , στην εξερεύνηση του αγνώστου. Γι αυτό και τόλμησε τέτοια που εμείς δεν θα τολμούσαμε ποτέ και θεμελίωσε για αιώνες αποικίες , έξω από τις στήλες του Ηρακλέους και πέρα στα χιόνια της Σκυθίας . Και στον καιρό μας ακόμη , έλληνες δεν είναι εκείνοι που τόλμησαν να διασχίσουν άγνωστες θάλασσες για να φτάσουν στην χώρα των Ινδών και στις έμπυρες χώρες πιο κάτω από την γη των Αιθιόπων; Αναρωτιέσαι κάποτε γιατί τα τολμάει αυτά τα παράτολμα ο έλληνας;
Επειδή είναι γενναίος ο έλληνας , είναι και παίκτης. Παίζει την περιουσία του , την ζωή του και κάποτε την τιμή του.
Γεννήθηκε για να σκέπτεται μόνος , για να δρα μόνος , για να μάχεται μόνος και γι αυτό δεν φοβάται την μοναξιά.
Εμείς αντίθετα είμαστε από τα χρόνια τα παλιά μια υπέροχα οργανωμένη αγέλη.
Σκεπτόμαστε μαζί , δρούμε μαζί , μαχόμαστε μαζί και μοιραζόμαστε μαζί την τιμή , τα λάφυρα , την δόξα.
Οι έλληνες Δε δέχονται , όσο αφήνεται η φύση τους ελεύθερη , να μοιραστούν τίποτε με κανέναν.
Το εθνικό τους τραγούδι, αρχίζει με έναν καυγά , γιατι θελήσανε να κάνουν μοιρασιά ανάμεσα σε άντρες που μοιρασιά δεν δέχονται (Σ.Μ. αναφέρεται στην Ιλιάδα).
Και μια που πήρα τον δρόμο των επαίνων , άκουσε και αυτόν , που δεν είναι και ο μικρότερος.
Οι αυστηρές κρίσεις που τώρα βδομάδες σου γράφω , θαρρείς πως είναι μόνο δικές μου; Τις πιο πολλές τις διδάχτηκα από έναν έλληνα , από τον Επίκτητο.
Νέος τον άκουσα να εξηγεί το μέγα δράμα του γένους του. Ήσυχα , καθαρά , με την ακριβολογία και την χάρη που σφράγιζε τον λόγο του , μας ετοίμαζε για έναν κόσμο που είχε πια περάσει, για μίαν Ατλαντίδα που είχε κατακαλύψει ο Ωκεανός.
Κάποτε κάνοντας την απολογία της πατρίδας του , μας έλεγε : «Δεν είναι τόσο δίκαια τα ανθρώπινα, ώστε μόνο αμαρτήματα να είναι οι αιτίες των τιμωριών. Η Τύχη , η τυφλή θεά , η τελευταία στην οποία θα πάψω να πιστεύω , πρόδωσε συχνά τους έλληνες στον δρόμο τους. Αλλα και αυτοί , πρόσθετε , την συντρέξανε με τον δικό τους τρόπο».
Μην νομίσεις όμως πως μόνο ένας Επίκτητος κατέχει την αρετή του «γνώθι σαυτόν» . Σε κάθε κόχη , απάγκια της αγοράς κάθε πόλης , σε κάθε πλάτανο από κάτω της ευλογημένης ελληνικής γης , θα βρεις και έναν έλληνα , αδυσώπητο κριτή του εαυτού του. Και εύκολα θα σου ξανοιχτεί και ας είσαι ξένος. Αρκεί εσύ να μην αρχίσεις να κακολογείς τίποτε το ελληνικό, γιατι τότε ξυπνάει μέσα του μια άλλη αρετή , η περηφάνια.
Ναι , ναι , σε βλέπω να γελάς , Ατίλιε Νάβιε , αυτούς τους ταπεινούς κόλακες που σέρνονται στους προθαλάμους μας, γελάς που τους ονομάζω περήφανους. Και όμως θα αστοχήσεις στο έργο σου αν αγνοήσεις αυτήν την αλήθεια. Πρόσεξε την υπεροψία και την φιλοτιμία των ελλήνων. Μην πλανάσαι ! `Εχουν την ευαισθησία των ξεπεσμένων ευγενών. Είναι γκρεμισμένοι κοσμοκράτορες , ποτέ όμως τόσο χαμηλά πεσμένοι ώστε να ξεχάσουν τι ήτανε !
Η πολυσύνθετη ψυχή τους χωράει λογής αντιφάσεις και έρχονται ώρες που για πολλούς είναι δίκαιος ο ειρωνικός λόγος του Ιουβενάλιου "Graeculus esuriens, in coelum jusseris , ibit" (τον λιμασμένο γραικύλο , κι αν στον ουρανό τον προστάξεις να πάει , θα πάει) . Άλλοι όμως είναι τούτοι οι γραικύλοι και άλλοι οι έλληνες.
Και το πιο περίεργο , οι ίδιοι τούτοι σε άλλες ώρες είναι γραικύλοι (graeculus) και σε άλλες έλληνες (graeci) . Δεν πρέπει ποτέ να δώσεις την εντύπωση στον έλληνα ότι του αφαίρεσες την ελευθερία του. `Άφησε τον , όσο μπορείς , να ταράζεται, να θορυβεί , και να ικανοποιεί την πολιτική του μανία , μέσα στην σφαίρα που δεν κινδυνεύουν τα συμφέροντα της αυτοκρατορίας. Εσύ πρέπει να έχεις την τέχνη να επεμβαίνεις μόνο την τελευταία στιγμή, όταν δεν μπορείς να βάλεις τους έλληνες να αποτρέψουν το δυσάρεστο. Πάντοτε βρίσκονται οι διαφωνούντες μεταξύ των ελλήνων, που θα είναι πρόθυμοι να σε βοηθήσουν , είτε θεληματικά, είτε , συνηθέστερα , άθελά τους.
Υποβοηθώντας το τυφλό παιγνίδι των φατριών από το παρασκήνιο , χωρίς να προσβάλλεις την περηφάνιά τους , μπορεί να οδηγήσεις τις ελληνικές πόλεις προς το καλό πολύ ευκολότερα παρά με τις σοφότερες διαταγές που θα εξέδιδες, αν ήσουνα ανθύπατος στην Ισπανία η στην Ιλλυρία.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΕΝΔΕΚΑΤΟ
Όμως αν θέλεις στην Ελλάδα πραγματικά να επιβάλεις μία απόφασή σου, όσο σωστή και αν είναι , κοίταξε να μην φανεί η πρόθεσή σου. Πρέπει να θυσιάσεις την τιμή μίας απόφασης για να την επιβάλεις μεταξύ των ελλήνων. Κάλεσε ιδιαιτέρως έναν-έναν τους αρχηγούς των μερίδων , δώσε στον καθένα την ευκαιρία μίας επίπλαστης πρωτοβουλίας.
Φυσικά , αν δυστροπούν , να τους τρομάξεις , αλλα και αυτό υπό εχεμύθεια , χωρίς να αναγκάσεις την φιλοτιμία τους να πάρει τα όπλα. Δώσε τους κάποια περιθώρια έντιμης υποχώρησης και όταν ακόμη στην πραγματικότητα διατάσεις , μην τους πεις ότι διατάσεις. Πες τους ότι δεν διατάσεις , αλλά ότι αν δεν γίνει τούτο κι εκείνο, τότε οι ρωμαϊκές λεγεώνες θα αναγκαστούν να μετασταθμεύσουν για λόγους ασφαλείας σε άλλη επαρχία και τότε μπορεί τίποτε Γέτες η Κέλτες η Δακοί να στείλουν τα στίφη τους να δηώσουν την χώρα και ας αναμετρήσουν οι ίδιοι τις συνέπειες και ας αποφασίσουν.
… Όλα αυτά δεν σου τα λεω για να σε κάνω να περιφρονείς τους έλληνες. Απεναντίας σου τα λεω για να τους καταλάβεις και να τους προσέξεις. Ακόμη και σήμερα διατηρούν τα ίχνη μερικών αρετών που μοιάζουν με την χόβολη μίας μεγάλης πυρράς.
Μελετητές της ψυχής των ατόμων και του όχλου , θα τους δεις να εκτελούν μερικούς θαυμάσιους ελιγμούς , να χαράζουν πολιτικά σχέδια περίλαμπρα , με μια ευκινησία στην σκέψη και μια γοργότητα στις αντιδράσεις που εμείς εδώ ποτέ δεν φτάσαμε. Μόνο που ύστερα θα μελαγχολήσεις βλέποντας πως είναι πια ασήμαντοι οι σκοποί για τους οποίους ξοδεύονται αυτά τα εξαίσια χαρίσματα.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΔΩΔΕΚΑΤΟ
Πρόσεξε αυτούς τους παλικαράδες της πολιτικής , που δεν καταλαβαίνουν ότι είναι γελοίο να έχεις το ύφος του δυνατού και του τρανού , όταν από καιρό έχεις πάψει να είσαι.
Καθώς τρέφονται από την οπτασία των περασμένων τους μεγαλείων και δεν μπορούν να συμμορφωθούν με τις σημερινές τους διαστάσεις, πολύ θα σε ταλαιπωρήσουν με την αξίωσή τους να μην επεμβαίνεις στα πράγματα της πόλης τους.
Εδώ τελειώνουν οι Οξυρρύγχειοι πάπυροι (σε μετάφραση Κωνσταντίνου Τσάτσου).

Οδυσσέας Ελύτης

ΒΑΘΟΣ

Αρχίσαμε μια λέξη που να μη χωράει τον ουρανό αλλά να τυραννεί
την άνεση του ανέμου καθώς ξεχύνεται στις χτυπημένες από την
άρμη της προσδοκίας στεριές ή πάνω στα κρύα μουράγια όπου βαδίζει
από αιώνες απόκληρος της λησμονιάς ο ίσκιος. Ορκισμένη χώρα!
Παλιά πουλιά γεμάτα σύννεφα, πότε κατά τη δύση που χαράζει στα
στήθια μας έλη ανίας, πότε κατά την ανώριμη καρδιά που ζητάει να
μπει πεισματικά στη φύση...
Ακόμη θυμόμαστε τα κουρέλια μιας πυρκαγιάς γενναιόφρονης, τα
πειράματα ενός χαρταετού που σάστισε τα δάχτυλά μας ψηλά στον
αγέρα ή στην αρχή ενός δρόμου όπου σταθήκαμε για ν' αναζητήσουμε
μια γυναίκα γεμάτη ανταποκρίσεις γεμάτη σκιές στοργής ταιριασμένης
στα τολμηρά κεφάλια μας. Ακόμη θυμόμαστε την αγνότητα
που την είχαμε βρει τόσο αινιγματική, πλυμένη σε μιαν αυγή που
αγαπούσαμε γιατί δεν ξέραμε πως μέσα μας, ακόμη πιο βαθιά, ετοιμάζαμε
άλλα όνειρα πιο μεγάλα που θά 'πρεπε να σφίξουν στην
αγκαλιά τους ακόμη περισσότερο χώμα, περισσότερο αίμα, περισσότερο νερό,
περισσότερη φωτιά, περισσότερον Έρωτα!

Θερμοπύλες

Τιμή σ' εκείνους όπου στην ζωή των
όρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ' ίσιοι σ' όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ' ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ' εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τους πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ' οι Μήδοι επι τέλους θα διαβούνε.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1903)




Thermopylae

Honor to those who in their lives
have defined and guard their Thermopylae.
Never stirring from duty;
just and upright in all their deeds,
yet with pity and compassion too;
generous when they are rich, and when
they are poor, again a little generous,
again helping as much as they can;
always speaking the truth,
yet without hatred for those who lie.

And more honor is due to them
when they foresee (and many do foresee)
that Ephialtes will finally appear,
and that the Medes in the end will go through.

Constantine P. Cavafy (1903)

Notes:

In 480 BC, Xerxes led the Persians (Medes) and invaded Greece. The Spartan king Leonidas, in charge of 7000 Greeks, was ordered to cut the advance of the Persian army at Thermopylae (in central Greece), a narrow strip of land between the sea and impassable mountains. The Persian army, 250,000 strong, attacked twice and was forced to retreat, due to the fact that the passage was so narrow that they could not fully deploy their force. However, an avaricious local farmer, Ephialtes, led a force of Persian infantry through a mountain passage and next morning they appeared behind the Greek lines. Leonidas ordered the rest of the army withdraw, and held the passage with 300 Spartans. As a true Spartan, he chose death over retreat; all 300 Spartans, including Leonidas, died, but held the Persians long enough to ensure the safe withdrawal of the rest of the Greek army.

Σοφοί δε προσιόντων

Θεοί μεν γαρ μελλόντων, άνθρωποι δε γιγνομένων, σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται.
Φιλόστρατος, Τα ες τον Τυανέα Απολλώνιον, VIII, 7.

Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοχοι παντών των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή

αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται. Η μυστική βοή
τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1915)


But wise men perceive approaching things

Because gods perceive future things, men what is happening now, but wise men perceive approaching things.
Philostratus, Life of Apollonius of Tyana, VIII, 7.

Men know what is happening now.
The gods know the things of the future,
the full and sole possessors of all lights.
Of the future things, wise men perceive
approaching things. Their hearing

is sometimes, during serious studies,
disturbed. The mystical clamor
of approaching events reaches them.
And they heed it with reverence. While outside
on the street, the peoples hear nothing at all.

Constantine P. Cavafy (1915)

Επιτέλους!!! Ξεφορτωθήκαμε τον Καραγκιόζη

Συγχαρητήρια στους Τούρκους για το απόκτημά τους. Να το χαίρονται.
Μεγαλύτερο κακό στον ελληνισμό από τους ίδιους τους Έλληνες ποτέ και κανένας ξένος δεν έχει καταφέρει να κάνει. Πήραν οι Τούρκοι τον "Καραγκιόζη" και βρέθηκαν Έλληνες να τσαντιστούν και να βγουν να φωνάζουν, διεκδικώντας το δίκιο τους. Αντί να πανηγυρίζουμε όλοι μαζί, που βρέθηκε κάποιος αφελής να πάρει αυτήν τη "λέρα" από πάνω μας, καθόμαστε και διαμαρτυρόμαστε. Με την Τουρκία έπρεπε να έχουμε διαφορές για το ακριβώς αντίθετο από αυτό που σήμερα διαφωνούμε. Θα έπρεπε να προσπαθεί ο ένας να φορτώσει στον άλλο τον Καραγκιόζη, όπως συμβαίνει με τον κάθε "μουντζούρη".
"Μουντζούρης" είναι ο Καραγκιόζης. Ένας κόπρος. Ένα πραγματικό παράσιτο της ζωής και της κοινωνίας. Ένα πραγματικό βδέλυγμα. Ένα θλιβερό ανθρωποειδές, που αποτελεί ντροπή για έναν λαό να υπάρχει στην παράδοσή του. Πόσο μάλλον όταν αυτός ο λαός είναι ο ελληνικός. Πόσο μάλλον όταν αυτός ο Καραγκιόζης θα πρέπει να είναι "συγκάτοικος" σε μια παράδοση με ήρωες όπως ο Αχιλλέας ή ο Οδυσσέας. Σήμερα διαμαρτυρόμαστε σε ένα θέμα, στο οποίο έχουμε εκατό τοις εκατό άδικο και μάλιστα εμφανιζόμαστε τόσο γελοίοι, που με τις πρακτικές μας νομιμοποιούμε τις πρακτικές των εχθρών μας.
Με τις βλακώδεις και ανεξήγητες συμπεριφορές μας απειλούμε τα πραγματικά μας δίκια. Μιλάμε για τρομερά πράγματα. Διεκδικώντας αδίκως ξένες πνευματικές κληρονομιές, νομιμοποιούμε αυτούς, που κάνουν τα ίδια εις βάρος μας. Οι ίδιοι οι Έλληνες, οι οποίοι γελάνε με τους σλαβόφωνους Σκοπιανούς, όταν αυτοί διεκδικούν τον Φίλιππο ή τον Αλέξανδρο —των οποίων τα ονόματα δεν τα κατανοούν στη γλώσσα τους— έρχονται και τους μιμούνται στο θέμα του Καραγκιόζη. Ό,τι σχέση έχει η λέξη Φίλιππος με τους Σλάβους, άλλη τόση σχέση έχει η λέξη Καραγκιόζης με τους Έλληνες. "Φωνάζει" από μακριά ..."Καραγκιόζης" …Είναι τούρκικη λέξη …Δεν είναι ούτε Τηλέμαχος ούτε Αριστοτέλης ούτε Νικηφόρος ούτε Φιλοποίμην. Ανήκει στην οθωμανική παράδοση και όχι στην ελληνική. Ανήκει σ' αυτούς που τον "γέννησαν" και τον "βάπτισαν" με όνομα που ανήκε στη γλώσσα τους.
"Ο Καραγκιόζης είναι αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας" …θα μπορούσε να πει o ...Βελιγκέκας. Δυστυχώς όμως αυτό το είπε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Γραικίας Γρηγόρης Δελαβέκουρας.!!! Ο εκπρόσωπος του ίδιου υπουργείου, το οποίο μάχεται για να "κρατήσει" τον Καραγκιόζη, αλλά δεν έχει κανένα πρόβλημα —όπως δείχνουν τα πράγματα— να παραδώσει το όνομα της Μακεδονίας στους Σκοπιανούς. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου, το οποίο δεν έδειξε τα ίδια αντανακλαστικά τώρα που οι Τούρκοι απειλούν να μας πάρουν το Καστελόριζο ή το μισό Αιγαίο. Τον Καραγκιόζη να μην μας πάρουν. Αυτό μόνον τους νοιάζει. Τον "πατέρα" τους να μην χάσουν και να μην μείνουν "ορφανά" τα "Κολλητήρια" …εκεί στη Βασιλίσσης Σοφίας.
Αυτά σ' ό,τι αφορά το τυπικό μέρος του "ήρωα" των σκιών. Στο ουσιαστικό μέρος τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα. Τον Καραγκιόζη οι Έλληνες όχι απλά έπρεπε να τον αποφεύγουν όπως έναν "μουντζούρη", αλλά στην κυριολεξία να τον μισούν. Γιατί; Γιατί ο Καραγκιόζης τούς αλλοίωσε τα ελληνικά τους χαρακτηριστικά. Ο Καραγκιόζης είναι ο "πατέρας" του αιώνιου Ραγιά. Του υποταγμένου, κουτοπόνηρου και βρωμερού Ραγιά. Συνεπώς είναι και ο "πατέρας" του άθλιου σημερινού νεοέλληνα της μίζας, του ωχαδερφισμού και της αθλιότητας. Γι' αυτόν τον λόγο "κατασκευάστηκε" από την οθωμανική αυτοκρατορία. "Κατασκευάστηκε", για να διαβρώνει ανθρώπινες ψυχές. "Κατασκευάστηκε", για ν' αποθαρρύνει τους ανθρώπους να γίνονται ισχυροί πολίτες και να τους μετατρέπει σε κουτοπόνηρους και πειθήνιους υπηκόους.
Η επιβίωση του Καραγκιόζη στη σύγχρονη ελληνική παράδοση ήταν αυτή, η οποία διαιώνισε τους Ραγιάδες της οθωμανικής αυτοκρατορίας και στο σύγχρονο ελληνικό κράτος. Ο Καραγκιόζης έκανε μεγάλη ζημιά στον σύγχρονο ελληνισμό. Εξαιτίας του δεν έγινε η Ελλάδα ποτέ ένα σύγχρονο κράτος. Εξαιτίας του μεταφέρθηκε η "παθογένεια" της οθωμανικής αυτοκρατορίας στο ελληνικό εθνικό κράτος. Απλά, για να το καταλάβει κάποιος αυτό, θα πρέπει να γνωρίζει πώς λειτουργεί το σύστημα και οι μηχανισμοί παραγωγής προτύπων.
Το κάθε κοινωνικό σύστημα λειτουργεί με τον τρόπο που επιβάλει η πολιτισμική του επιλογή. Με βάση αυτήν την επιλογή —και άρα με βάση τις "απόψεις" του— διαπαιδαγωγεί τα παιδιά του. Εξαιτίας των αναγκών της διαπαιδαγώγησης παράγει τα επιθυμητά γι' αυτό πρότυπα. Με τα πρότυπα σου "λέει" από μικρό παιδί τι ακριβώς θέλει από εσένα να κάνεις όταν θα ενηλικιωθείς. Σου εξηγεί τι θεωρεί σωστό και τι λάθος. Σου εξηγεί τι ανέχεται και τι όχι.
Η αρχαία ελληνική κοινωνία δεν ήταν τυχαίο που μεγαλούργησε. Δεν ήταν τυχαίο που νίκησε όλους τους μεγάλους τυράννους. Δεν ήταν τυχαίο που έστησε Θερμοπύλες για να τους σταματήσει και τους νίκησε σε Μαραθώνες. Τίποτε δεν είναι τυχαίο σ' αυτόν τον κόσμο. Από τύχη κανένας δεν βρέθηκε ψηλά στον Όλυμπο. Πρέπει να ξεκινήσεις "σκαρφάλωμα" μιας ολόκληρης ζωής, για να βρεθείς εκεί. Το ίδιο συμβαίνει και με τις κοινωνίες. Καμία δεν διέπρεψε επειδή έτσι "έτυχε". Οι κοινωνίες αποφασίζουν μόνες τους για τους στόχους τους και στη συνέχεια "παράγουν" τους πολίτες που επιθυμούν, για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί. Η αρχαία ελληνική κοινωνία ήταν διάσημη και λαμπερή, γιατί ήταν φιλόδοξη. Αναγκαστικά λοιπόν φιλόδοξους πολίτες "παρήγαγε". Τέτοια πρότυπα έδινε στα παιδιά της.
Όταν μια κοινωνία μεγαλώνει τα παιδιά της με ήρωα τον Αχιλλέα, ελληνική θα γίνει. Γιατί; Γιατί θα τα κάνει όμοια μ' αυτόν. Θα τα κάνει να σκέφτονται όμοια μ' αυτόν. Θα τα κάνει να επιθυμούν και να εχθρεύονται τα ίδια πράγματα μ' αυτόν. Τι ήταν ο Αχιλλέας; Ένας ισχυρός άνθρωπος. Ένας φιλόδοξος άνθρωπος. Ένας άνθρωπος, ο οποίος αγωνιζόταν για τη δόξα μέχρι θανάτου. Ένας άνθρωπος, ο οποίος μπορούσε να θυσιαστεί για έναν κοινό στόχο. Ένας άνθρωπος, ο οποίος μπορούσε να θυσιαστεί για τον φίλο του και άρα και για τον συνάνθρωπό του. Ένας άνθρωπος, ο οποίος δεν θα δίσταζε να σηκώσει το ξίφος του ακόμα και απέναντι στην ίδια την εξουσία, αν θεωρούσε ότι αδικούνταν από αυτήν. Ένας άνθρωπος, ο οποίος στεκόταν πάντα "όρθιος" σε όλες τις περιστάσεις. Ένας άνθρωπος, ο οποίος, ως "όρθιος", δικαιούνταν να είναι πανέμορφος και ρωμαλέος ως θεός.
Αυτά τα παιδιά αυτής της κοινωνίας είναι που έστησαν τις Θερμοπύλες και έχτισαν τους Παρθενώνες. Αυτοί ανακάλυψαν τη Δημοκρατία και αυτοί θεμελίωσαν τις επιστήμες. Γιατί; Γιατί ο καθένας από αυτούς σκεφτόταν σαν τον Αχιλλέα και έδινε τη μάχη του στον όποιο τομέα και αν δραστηριοποιούνταν. "Τρωικός Πόλεμος" δεν υπάρχει μόνον στο στρατιωτικό επίπεδο. Υπάρχει και στην επιστήμη. Υπάρχει και στην οικονομία. Υπάρχει και στην κοινωνική λειτουργία. Όπου υπάρχει τέτοιος "πόλεμος", ευδοκιμούν και δοξάζονται οι "Αχιλλείς".
Άνθρωπος, ο οποίος μεγάλωσε με πρότυπο τον Αχιλλέα, θα σταθεί "όρθιος" ως άνθρωπος όπου κι αν τον τοποθετήσεις. Όποια κι αν είναι η ιδιότητά του. Είτε είναι στρατιώτης είτε επιστήμονας είτε υπάλληλος είτε εργάτης, πάντα θα στέκεται "όρθιος". Θα κάνει το καθήκον του ή θα εκτελέσει την εργασία του στο ακέραιο, για να μην σου δώσει το δικαίωμα να τον κατηγορήσεις. Θα υπερασπιστεί αυτό το οποίο θεωρεί δίκαιο και θα πολεμήσει αυτό το οποίο θεωρεί άδικο …Μέχρι θανάτου …καί στις δύο περιπτώσεις. Αυτός είναι ο ελληνισμός και αυτά είναι τα θεμέλιά του.
Σε μια άλλη χρονική περίοδο και υπό άλλες συνθήκες λειτούργησε η οθωμανική αυτοκρατορία. Αυτή η αυτοκρατορία είχε έναν πολύ απλό τρόπο λειτουργίας. Δεν είχε ανώτερους στόχους, όπως η ελληνική. Δεν ήταν μικρή κοινωνία, η οποία θα έδινε τη μάχη της επιβίωσης, όπως η ελληνική. Ήταν μια τεράστια κοινωνία και δεν κινδύνευε από εξωτερικούς εχθρούς, ώστε να εκπαιδεύσει τους πολίτες της στην αυτοθυσία. Είχε μια οργανωμένη τάξη ισχυρών, οι οποίοι περισσότερο φοβούνταν την εσωτερική αντίδραση παρά οτιδήποτε άλλο. Αυτοί οι κυρίαρχοι Αγάδες φοβούνταν τους φτωχούς δουλοπάροικους και φρόντιζαν για την άμυνά τους. Πώς; Με τη μέθοδο των προτύπων. Κατασκεύασαν τα πρότυπα που τους βόλευαν και τα έδωσαν στην "πλέμπα". Κατασκεύασαν τα πρότυπα και τα έδωσαν στους φτωχούς για μαζική "κατανάλωση". Κατασκεύασαν τον Καραγκιόζη. Κατασκεύασαν τον Καραγκιόζη, για να έχουν Καραγκιόζηδες απέναντί τους.
Τι σου "έλεγε" η αυτοκρατορία μέσω αυτού του προτύπου της; Εφόσον πεινάς, μην αντιδράς βίαια. Μην αμφισβητείς το σύστημα. Μην θυσιάζεσαι για τις απόψεις σου, γιατί δεν αξίζει και θα είσαι κορόιδο αν το κάνεις. Μην καλλιεργείς φιλίες, γιατί κοστίζουν και σου κάνουν ζημιά. Κάνε τα πάντα για να επιβιώσεις. Αυτός, ο οποίος επιβιώνει, χωρίς να δουλεύει, είναι ο "μάγκας". Αυτός είναι ο "πετυχημένος". Όλοι οι άλλοι είναι "θύματα". "Θύματα" είναι τόσο αυτοί, οι οποίοι αδυνατούν να επιβιώσουν όσο κι αυτοί που θυσιάζονται για πράγματα, τα οποία δεν μετρούνται σε μπριζόλες, κεφτέδες και μαρούλια. Οι "επιτυχόντες" είναι πάντα οι "μάγκες". Αυτοί πάντα θα έχουν καλές σχέσεις με τους Αγάδες. Οι "επιτυχόντες", που, χάρη στους Αγάδες, θα γευτούν ακόμα πιο εύκολη "επιτυχία".
Αυτή ήταν η "γραμμή", που περνούσαν στον λαό με τον Καραγκιόζη. Κάνε απατεωνιές, αλλά φρόντισε να μην σε πιάσουν. Πλήρωνε μπαξίσι, για να κάνεις τη δουλειά σου, ακόμα κι αν αυτή η δουλειά είναι παράνομη. Παίρνε μπαξίσι για να κάνεις το καθήκον σου, ακόμα κι αν αυτό είναι παράνομο. Κάνε ό,τι θέλεις, αλλά, όταν έρθεις απέναντι στην εξουσία, να υποταχθείς, γιατί αυτό είναι το "παιχνίδι". Βρες κουτσούς, χαζούς και κουλούς και ξεγέλασέ τους. Μόνον τον Αγά μην προσπαθείς να ξεγελάσεις, γιατί θα τιμωρηθείς. Τον Αγά θα τον "γλείφεις". Τον Αγά θα τον προσκυνάς. Τον Αγά θα τον βοηθάς, χαφιεδίζοντας όλους τους άλλους. Στόχος; "Ναααα φάαααμε, ναααα πιούυυυμε …και νηστικοί να κοιμηθούμε, ναούμε".
Αυτός ήταν ο υπέρτατος στόχος του Καραγκιόζη. Να φάει και να πιεί πάση θυσία. Κανένας άλλος ανώτερος στόχος. Για καμία δόξα δεν αγωνίζεται. Για κανένα κοινωνικό δίκαιο. Για κανέναν κοινό αγώνα δεν θυσιάζεται. Δεν έχει φίλους παρά μόνον ευκαιριακούς συμμάχους σε μια σκληρή "σκυλομαχία" για το πιάτο της ημέρας. Η οικογένειά του δεν είναι μια πραγματική οικογένεια, παρά μια συμμορία συγγενών, που αγωνίζονται για το πιάτο της ημέρας. Ο Καραγκιόζης δεν στέκεται ποτέ όρθιος. Παίρνει το σχήμα που θέλει ο Αγάς. Δεν είναι πανέμορφος σαν τον Αχιλλέα, αλλά πανάσχημος, γιατί η ομορφιά γοητεύει τους ανθρώπους και αυτό απειλεί την εξουσία του Αγά. Δεν είναι ρωμαλέος σαν τον Αχιλλέα, αλλά καμπούρης, γιατί ο Αγάς θέλει να "στρέψει" τους πάντες μακριά από κάθε σκέψη σύγκρουσης.
Η επιλογή του σωματότυπου του Καραγκιόζη δεν είναι τυχαία. Μόνον οι πλούσιοι και οι ισχυροί είναι όμορφοι και ρωμαλέοι και γι' αυτό πρέπει να τους φοβούνται οι φτωχοί. Οι φτωχοί είναι καμπούρηδες, κοντοί και άσχημοι. Οι φτωχοί είναι σαν τον βρομιάρη Καραγκιόζη και τα παιδιά του. Ζέχνουν από τη βρόμα, εφόσον, μόλις κατορθώσουν να φάνε με τις πιο απίθανε γυφτιές και απατεωνιές, θα κρυφτούν, είτε στα κεραμίδια είτε στους βόθρους, για να μην τους βρουν αυτοί τους οποίους ξεγέλασαν.
Κατάλαβε ο αναγνώστης τι λέμε; Ο Καραγκιόζης θέλει να δείχνει στα παιδιά των δουλοπάροικων Ραγιάδων πώς τα αντιλαμβάνεται το οθωμανικό σύστημα. Ο Καραγκιόζης είναι ένα κατασκευασμένο "θολό" είδωλο, για να βλέπουν οι φτωχοί την εικόνα τους όπως βολεύει το σύστημα και όχι όπως πραγματικά είναι. Γι' αυτόν τον λόγο είναι δύσμορφος και σχεδόν σακάτης. Δείχνει "φωναχτά" όχι μόνον ότι δεν θέλει ν' αγωνίζεται, αλλά και ότι δεν μπορεί ν' αγωνιστεί. Δείχνει ότι "συμφέρει" τους φτωχούς, που δήθεν είναι όμοιοί του, να τον μιμηθούν, για να "επιβιώσουν" στην καραγκιόζικη "ζούλα".
Αυτόν τον Καραγκιόζη έσπευσαν να υπερασπιστούν κάποιοι Έλληνες, που σήμερα διαμαρτύρονται. Ανήκει στην παράδοσή μας λένε. Τα παιδιά τους, δηλαδή, με τον Καραγκιόζη σαν πρότυπο θέλουν να τα μεγαλώσουν; Θέλουν να τα κάνουν δειλούς, πονηρούς και διεφθαρμένους Ραγιάδες σαν κι αυτόν; Δεν θέλουν να τα κάνουν Έλληνες; Δεν θέλουν να τα κάνουν σαν τον Αχιλλέα; Δεν τα θέλουν όμορφα, ελεύθερα και ρωμαλέα; Τα θέλουν άσχημα, υποταγμένα και καμπούρικα; Τι ακριβώς υπερασπίζονται τόσο αυτοί οι αφελείς όσο και το υπουργείο των εξωτερικών; Δεν βλέπουν ότι τον Καραγκιόζη "πληρώνουμε" ως λαός ακόμα και σήμερα;
"Παιδιά" του Καραγκιόζη είναι όλοι αυτοί, που σήμερα μας βασανίζουν. Με τον Καραγκιόζη γαλουχήθηκαν αυτοί, που σήμερα μας κυβερνούν. Αυτοί, που τους βάλαμε στον ΟΤΕ να τον διευθύνουν και αυτοί για λίγο "μπαξίσι" τον παρέδωσαν στη Deutsche Telekom. Αυτοί, που τους ψηφίσαμε για να μας κυβερνήσουν και αυτοί το εξέλαβαν σαν ευκαιρία να βολέψουν στο δημόσιο μέχρι και τους σκύλους τους. Αυτοί, που πήγαν στο Πανεπιστήμιο και για να περάσουν ένα μάθημα χωρίς να διαβάσουν ή να διοριστούν σε μια θέση, κολλούσαν αφίσες για το ΚΚΕ. Αυτοί, οι οποίοι παρακαλάνε τον "Αγά" να τους καλέσει σε μια συνεδρίαση της Λέσχης Μπίλντεμπεργκ, για να γίνουν κάποια μέρα υπουργοί. Αυτοί, οι οποίοι χαφιεδίζουν τους Έλληνες συνταξιούχους στον Στρός Καν του ΔΝΤ. Με τον Καραγκιόζη γαλουχήθηκαν οι "ήρωες" των κοινωνικών αγώνων, που, …"άμα λάχει", αναλαμβάνουν να ηγηθούν και του "αγώνα" του Παναθηναϊκού.
Αυτόν τον "ήρωα" πήραν οι Τούρκοι …Να τον χαίρονται. Εμείς απλά θα τον ξεπροβοδίσουμε. …Αϊ στο διάολο ρε Καραγκιόζη …και ακόμα παραπέρα. Μαζί σου πάρε και το Κολλητήρι και όλα τα αδέρφια του. Όλους όσους αυτήν τη στιγμή κυβερνάνε και λεηλατούνε την Ελλάδα. Δικά σου παιδιά είναι. Ραγιάδες με την αυθεντική καταγωγή. Άσχημοι, καμπούρηδες και για λίγα "γρόσια" δωσίλογοι προδότες. Γλείφτες των "Αγάδων" της Νέας Τάξης. Γιωργάκηδες, Κωστάκηδες, Ντορούλες και το κακό συναπάντημα. Αυτούς γιατί μας τους άφησαν οι Τούρκοι; Δεν γίνεται η Unesco να τους πάρει κι αυτούς; Μήπως να πιέζαμε λίγο για τον Καρατζαφέρη; Μήπως για την Παπαρήγα ή τον Τσιπροκολλητήρη;


ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΡΑΪΑΝΟΥ

http://eamb-ydrohoos.blogspot.com/2010/07/blog-post_15.html

Η ντροπή, η ενοχή και το ανάμεσό τους

ΘΕΟΔΩΡΟΣ Δ. ΠΑΠΑΓΓΕΛΗΣ | Σάββατο 14 Αυγούστου 2010

Είναι καιρός τώρα που ανθρωπολόγοι, κοινωνιολόγοι και άλλες φυλές επιρρεπείς στην κατασκευή θεωριών χώρισαν τις κοινωνίες σε δύο ομάδες: οι κοινωνίες της πρώτης ομάδας ρυθμίζονται από το αίσθημα της ντροπής, σε εκείνες της δεύτερης ομάδας ο ρυθμιστικός ρόλος ανήκει στο αίσθημα της ενοχής. Πρόκειται για σύνθετη και δύσκολη θεωρία, όπως άλλωστε αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι στις ποικίλες εκδοχές της το καστ των πρωταγωνιστών περιλαμβάνει, εκτός από τους αναπόφευκτους αρχαίους Ελληνες, την ιουδαιοχριστιανική κληρονομιά, τον ιερό Αυγουστίνο, τον Φρόιντ, τους γιαπωνέζους σαμουράι και τους Κορεάτες, και μάλιστα χωρίς διάκριση σε Βορείους και Νοτίους. Γι΄ αυτόν τον λόγο θα επιχειρήσω να προσεγγίσω το ζήτημα με απλούς και επίκαιρους όρους.

Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι τυγχάνω πολιτικός και αντιμετωπίζω την προοπτική σεμνής χορηγίας ή ταπεινής οικοσκευής από τη Siemens. Αν αρνηθώ «επειδή μπορεί να μαθευτεί και να γίνω ρεζίλι στον κόσμο», ανήκω στην «κουλτούρα της αισχύνης». Αν αρνηθώ «επειδή δεν θα νιώθω καλά με τον εαυτό μου», εγγράφομαι στην «κουλτούρα της ενοχής». Στην πρώτη περίπτωση, είμαι εγώ και οι άλλοι και με ενδιαφέρει κυρίως η «εξωτερική» διακύβευση της εικόνας μου (αίσθημα τιμής), στη δεύτερη είμαι εγώ μετον εαυτό μου και η διαδικασία είναι εσωτερικευμένη (έχω τύψεις). Ας ξαναϋποθέσουμε τώρα ότι ενέδωσα στην «προσφορά». Η κουλτούρα της ενοχής έχει το μειονέκτημα ότι, ακόμη και χωρίς την αποκάλυψη, ταλανίζομαι συνειδησιακά. Το πλεονέκτημά της είναι ότι, ακόμη και όταν αποκαλυφθώ, έχω, ή πιστεύω ότι έχω, χώρο να διαπραγματευθώ το αίσθημα της ενοχής μου είτε με ευφημιστικές παραφράσεις («δεν ήταν μίζα αλλά χορηγία») είτε με την επίκληση μιας γενικευμένης πρακτικής («το έκαναν και άλλοι, όχι μόνο εγώ»). Η κουλτούρα της αισχύνης είναι εξαιρετικά βολική αν δεν το μάθει κανείς, είναι όμως αμείλικτη και δεν επιτρέπει ούτε ευφημισμούς ούτε διαφυγές αν υπάρξει αποκάλυψη: «δεν έχω πρόσωπο να βγω στον κόσμο», και τα έσχατα επίχειρα σ΄ αυτή την περίπτωση δεν είναι τίποτε λιγότερο από την εξαφάνιση ή την αυτοχειρία.

Φαίνεται ότι εν αρχή ην η ντροπή, με την έννοια ότι αυτό ήταν το πρωταρχικό αίσθημα που απέτρεπε την παραβίαση των κανόνων στις πιο πρώιμες κοινωνίες. Η μετάβαση στο πιο εξελιγμένο μοντέλο της ενοχής άλλοτε θεωρήθηκε αρχαία ελληνική ευρεσιτεχνία και άλλοτε πιστώθηκε στην πιο αποτελεσματική μηχανή παραγωγής ενοχών που επινόησε η χριστιανική κατήχηση, δηλαδή στο προπατορικό αμάρτημα. Παρά τις άλλες διαφορές τους, οι κατασκευαστές της θεωρίας συμφωνούν ότι η ντροπή επιχωριάζει γενικότερα στην Ανατολή, η ενοχή εντοπίζεται στην ευρύτερη Δύση και διαμορφώνει με περισσότερο ή λιγότερο άμεσο τρόπο τους ηθικούς, πολιτικούς και νομικούς της κώδικες- και, βέβαια, δεν ξεχνούν ότι στην κοινωνική πρακτική κανένα από τα δύο μοντέλα δεν εμφανίζεται εντελώς αμιγές. Αν στις δυτικές κοινωνίες το «αθώος μέχρις αποδείξεως του εναντίου» και η φετιχιστική προσήλωση στα προσωπικά δεδομένα είναι απότοκα μιας (προκεχωρημένης) κουλτούρας ενοχής, η θυμόσοφη βεβαιότητα ότι «χωρίς φωτιά καπνός δεν βγαίνει» και η υπολογισμένη δραστικότητα της «λάσπης» μαρτυρούν ότι η κουλτούρα της αισχύνης απέχει πολύ από το να είναι αρχειοθετημένη. Και εδώ τίθεται ένα πολύ ενδιαφέρον, όσο και επίκαιρο, ζήτημα.

Πού ανήκουν, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν πιο πάνω, τα οργίλα ή χλευαστικά κορναρίσματα με τα οποία χαιρετίζουν τη Βουλή οι εποχούμενοι πολίτες; Πού ανήκουν οι αφηγήσεις των ΜΜΕ για τη συμβολή των πολιτικών στη σοβούσα χρεοκοπία μας; Γιατί είναι πολύ πιθανόν ορισμένοι από αυτούς, ή και όλοι τους, να γίνουν αποδοκιμαστέοι άμα τη εμφανίσει; Ποιο «λαϊκό» ένστικτο προσδοκά ή απαιτεί το ονομάτισμα και το ντρόπιασμα των μεγαλοφοροφυγάδων; Δεν υπάρχουν βραβεία για τη σωστή απάντηση: η διαπόμπευση μεγεθύνει πάντα ένα πρόσωπο που κανονικά θα έπρεπε να κρύβεται ή να έχει εξαφανιστεί . Και η μαύρη αλήθεια (που την έχουν μελετήσει και την ξέρουν καλά οι θεωρητικοί της αισχύνης και της ενοχής) είναι ότι ακόμη και στις πιο εξελιγμένες κοινωνίες της ενοχής, και κυρίως σε συγκυρίες σαν τη σημερινή, τα δημόσια πρόσωπα κρίνονται και θα κρίνονται με τους «αρχαϊκούς» όρους της ντροπής· και ότι, όσο άδικο κι αν είναι, η σαρωτική λάσπη και η γενικευτική ρετσινιά έχουν τελικά μεγαλύτερη πρακτική σημασία από την πολιτισμένη ανοχή και υπομονή που επιτρέπει προθεσμία αθωότητας μέχρις αποδείξεως του εναντίου.


Richard Ηamilton: «Τι είναι αυτό που κάνει το σημερινό σπίτι τόσο διαφορετικό, τόσο προσιτό; («Just what is it that makes today΄s homes so different, so appealing?»). Κολάζ, 1956 Φυσικά, με πέντε διαφορετικά πορίσματα (για να πάρουμε ένα παράδειγμα) υπάρχει πρόβλημα και με την απόδειξη. Ετσι κι αλλιώς οι ανθρωπολόγοι που λέγαμε θα αμηχανούσαν με την ελληνική περίπτωση, όπου τώρα μοιάζει όλοι να νιώθουμε ένοχοι χωρίς ακριβώς να ντρεπόμαστε και όλοι να ντρεπόμαστε χωρίς ακριβώς να νιώθουμε ένοχοι. Γι΄ αυτό, και παρ΄ όλο που δεν είναι καιρός για παραπανίσια έξοδα, θα ήταν πολύ χρήσιμο το επόμενο ανθρωπολογικό συνέδριο να διοργανωθεί στην Ελλάδα, για την Ελλάδα. Περισσότερες θεωρίες θα προέκυπταν και καμιά λύση, κατά πάσα πιθανότητα, αλλά πολλοί, φαντάζομαι, θα έβρισκαν το σχετικό ρεπορτάζ πιο ευχάριστο από τις θεσμοθετημένες βίζιτες των σωφρονιστικών κομάντος του ΔΝΤ.

Ο κ. Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής είναι καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.


Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=122&artid=348653&dt=14/08/2010#ixzz0wgagqR7H

Ο Δημοσθένης συμβουλεύει

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ | Σάββατο 14 Αυγούστου 2010

Oλοι σχεδόν οι Ελληνες πιστεύουν ότι η αρχαία ελληνική σοφία έχει περιγράψει, έχει ανακαλύψει, έχει θεσμοθετήσει, έχει προβλέψει σχεδόν τα πάντα και συνεπώς μας το οφείλει η υφήλιος. Εύλογο είναι λοιπόν να γνωρίζουμε και προπαντός να συμμορφούμεθα προς τας υποδείξεις της. Ο «Οικονομικός Ταχυδρόμος» είχε εγκαίρως προνοήσει. Και με την ευκαιρία ενός αφιερώματος για τα 70 χρόνια του (27.6.1996) διέθεσε τις περισσότερες σελίδες του για να προβάλει «τη σύγχρονη οικονομική και πολιτική σκέψη των αρχαίων Ελλήνων». Και ο ξεχωριστός σχολιογράφος της εφημερίδας «Ελευθερία» της Λάρισας κ. Κώστας Χατζής στην κυριακάτικη στήλη του «Αντι-Θέσεις» εμπνεύσθηκε από το αφιέρωμα αυτό το ακόλουθο επίκαιρο κείμενο-σχόλιο που αναδημοσιεύω:

«Κατέφυγα στο αφιέρωμα του “Οικονομικού Ταχυδρόμου” συμμεριζόμενος την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια που θάλπει η σημερινή κατάσταση. Το κίνητρο είναι, απλά, η συνειδητή εκμετάλλευση ενός μέγιστου γλωσσικού προνομίου μας:της δυνατότητας να προσεγγίσουμε τα κλασικά κείμενα που διαμόρφωσαν και διαμορφώνουν ακόματον κόσμο όλο!

Ο Δημοσθένης,λοιπόν,ο μεγάλος ρήτορας, σε μια δημηγορία του “Περί Συντάξεως” προτείνει στους Αθηναίους τη βέλτιστη διάθεση των χρημάτων της πολιτείας. Αν και υποτιμούν τα συμπεράσματα των δημοσθένειων δημηγοριών, συνεχίζει να τους στηρίζει σε στιγμές απαισιόδοξες, όταν είχαν πανικοβληθεί από κάποιες παρανομίες τους. Τους δείχνει ότι η δημοκρατία δεν κινδυνεύει από αυτές,αλλά από την απάθεια και αδιαφορία τους.Ενώ θα πρέπει να στηρίζονται στον εαυτό τους και στην οργάνωση της πολιτείας του.

“Οσοι αποβλέπουν στις εκλογές και το σχετικό αξίωμα συμπεριφέρονται ως δούλοι της δημοτικότητας την οποία χρειάζονται για να εκλεγούν, φροντίζοντας ο καθένας πώς θα εκλεγεί στρατηγός, όχι πώς θα πράξει κάτι αντάξιο ενός άνδρα”. “Το αποτέλεσμα επομένως αυτών των καταστάσεων είναι ο άλφα να έχει χάλκινο ανδριάντα, ο βήτα να έχει κάμει την τύχη του, ένας ή δύο δηλαδή, σε θέση ανώτερη της πόλης.Και οι υπόλοιποι μένετε μάρτυρες της ευτυχίας τους, προσφέροντάς τους την πολλή και ένδοξη ευδαιμονία σας με αντάλλαγμα την καθημερινή σας ραθυμία”.

“... ενώ στον ιδιωτικό τομέα,από όσους έχουν αποκτήσει κάποιο δημόσιο αξίωμα, άλλοι έχουν χτίσει τα σπίτια τους μεγαλοπρεπέστερα από ό,τι τα δημόσια οικοδομήματα,όχι μόνο καλύτερα από τους υπόλοιπους, ενώ άλλοι, που αγόρασαν κτήματα, καλλιεργούν τόση γη όση ούτε στο όνειρό τους δεν είχαν ελπίσει”.

“Πώς καταλύεται όμως (η δημοκρατία), αυτό δεν το λέει κανείς ούτε έχει το θάρρος. Εγώ θα το πω:όταν εσείς, Αθηναίοι, παρασυρμένοι, βρίσκεστε οι περισσότεροι χωρίς πόρους και όπλα και σύστημα και ομοψυχία, και όταν ούτε στρατηγός ούτε κανείς άλλος φροντίζει για όσα εσείς έχετε αποφασίσει και κανείς δεν δέχεται να σας τα πει ούτε να τα διορθώσει, ούτε κάνει ενέργειες για να πάψουν αυτά να βρίσκονται σε τέτοια κατάσταση, πράγμα που τώρα μόνιμα συμβαίνει. Και, μα τον Δία, Αθηναίοι, και άλλα ψεύτικα λόγια σας έχουν πλημμυρίσει, που κάνουν μεγάλο κακό στο πολίτευμα, παραδείγματος χάρη “στα δικαστήρια βρίσκεται η σωτηρία σας” και “πρέπει με την ψήφο σας να διαφυλάξετε την πόλη σας””.

“Αν πάλι κάποιος νομίζει ότι τα λόγια μου είναι ανώτερα της αξίας μου, αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό τους αποτελεί και την αρετή τους,διότι ο λόγος που θα εκφωνηθεί για μια τόσο αξιόλογη πόλη και για τόσο σπουδαίες υποθέσεις πρέπει πάντα να φαίνεται ανώτερος από οποιονδήποτε ρήτορα και να βρίσκεται κοντά στη φήμη τη δική σας και όχι στη φήμη του ρήτορα...”».

Συμπληρώνοντας τον κ. Χατζή υπενθυμίζω κι εγώ ότι ο Δημοσθένης δεν εισακούστηκε από τους Αθηναίους και το κράτος τους έπαυσε να είναι ανεξάρτητο.

jmarinos@tovima.gr



Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=123&artid=348654&dt=14/08/2010#ixzz0wgYGsnbz