Η μοναξιά του σκεπτόμενου Ελληνα

Του Στέλιου Συρμόγλου

Στα χρόνια της κρίσης και του πολιτικού καιροσκοπισμού, στα χρόνια που οι πολιτικοί παρουσιάζονται ως "σωτήρες" με μια μορφή αυτοερωτισμού, η μοναξιά των ολίγιστων σκεπτόμενων Ελλήνων, καταγράφεται σαν ένα από τα αμετάβλητα μεγέθη μέσα στις ρευστότητες της ελληνικής καθημερινής πραγματικότητας.

Και ύστερα από τα τόσα χρόνια των χιμαιρών, των υποσχέσεων, της επίπλαστης αισιοδοξίας, των διαψεύσεων και της κοινωνικής αγωνίας, αξίζει να συλλογιστούμε τούτο το αμετάβλητο μέγεθος.

Αγαπούμε τούτο τον τόπο; Το ερώτημα επιδέχεται πρόχειρες συναισθηματικές απαντήσεις. Μα κεντρίζει συνάμα τη σκέψη για μια πλατύτερη θεώρηση της στάσης μας ως πολίτες και γενικότερα της ζωής μας, από την αφετηρία της κρίσης που στάθηκε μαζί με άλλες κακοδαιμονίες του κράτους το τέρμα μιας πορείας μας προς το αδιέξοδο.

Κάποιοι από εμάς, αν ψάξουμε τα βάθη λησμονημένων συρταριών, θα δούμε σε κιτρινισμένα χαρτιά, να προετοιμάζουμε τον αμέριμνο κοινωνικό μας θάνατο. Δεκαετίες ολόκληρες χωρίς προσανατολισμό, παρθένοι από την έγνοια, ανάλαφροι στο στοχασμό σαν το πούπουλο που μετεωρίζεται στις απανεμιές, τροπές του νου χωρίς το βάρος της ευθύνης για τη Στιγμή που ζητούσε και πάντα ζητεί να δημιουργήσει Ιστορία.

Χρόνια κούφια διατρέξαμε, χωρίς να σκεπτόμαστε, με την ανύποπτη μακαριότητα μας να θρέφεται από την υπνωμένη συνείδηση, διαμορφώνοντας έτσι το ίδιο μας το δράμα, προσωπικό και κοινωνικό.

Ζούσαμε στον μικρόκοσμό μας, που ενεθάρρυναν και οι μεταπράτες των ονείρων μας, οι πολιτικοί της φυγής από την ευθύνη. Υπήρχαν ωστόσο Ελληνες που δεν ζούσαν και δεν ζουν στον μικρόκοσμό τους. Και συνεχίζουν να σκέπτονται...

Γνωρίζουν ότι η εσωστρέφεια και η περιστροφή από μια περιορισμένη αντίληψη των πραγμάτων είναι δείγμα αδυναμίας και βλακείας. Η άρνησή τους να αρμενίσουν σε ανοικτές και βαθιές θάλασσες της πολιτικής ανοησίας και η οκνηρή τους διάθεση να ενδυθούν το "ρούχο του πλήθους", να γίνουν περίτριμμα του κονιορτού της και υβρίδιο μέσα στο πολτό του, είναι το κυριότερο σύμπτωμα αναξιότητας.

Αυτοί οι Ελληνες, οι ολίγιστοι αυτοί Ελληνες, δεν είναι αναρχικοί. Δεν είναι όμως και θεατές κακότεχνων πολιτικών παραστάσεων ή σύμφωνοι με τις φεουδαρχικές ιεραρχίες που τήκονται σ' ένα αναγεννησιακό τύπο Homo Universalis. Μέσα σ' ένα πλαίσιο ευρύτατο παραδέχονται και την κινητικότητα και την ανανέωση.

Είναι φύσει αντιστατικοί. Την καταγγελία της στασιμότητας όμως τη συνδυάζουν με το αίτημα της κοινωνικής συνοχής. Και βέβαια όχι με την έννοια κάποιας ψυχρής και παγωμένης δημόσιας τάξης, αλλά ως πρόληψη της κοινωνικής αποσύνθεσης.

Γιατί η κοινωνική αποσύνθεση που προέρχεται από τους αναζητητές της απάτης, τον εξωνυμένο τύπο, την τυφλή στράτευση, την εκφυλισμένη διανόηση και την πολιτική βλακεία, άγει στην ανωμαλία και σε πολιτικές εκτροπές.

Αυτούς τους ολίγιστους σκεπτόμενους Ελληνες, ανεξαρτήτως πολιτικής απόχρωσης, οι οποίοι παραμένουν σε απόσταση ασφαλείας από τη συνασπισμένη πολιτική μετριότητα και την κοινωνική ελαφρότητα, αν δεν επιμένουμε να ζούμε σε μια ατμόσφαιρα γενικής αποβλάκωσης και καταστροφής και των πλέον πρωτογενών αντανακλαστικών μας, και είμαστε σε θέση να τους αναγνωρίσουμε, ας τους αγκαλιάσουμε.

Είναι το τελευταίο προπύργιο της ελπίδας μας,΄έστω κι αν φαίνεται ότι είναι εσωστρεφείς. Αποτελούν τον κυματοθραύστη της πολιτικής βαρβαρότητας και της αδιατάρακτης επικράτησης των αθλίων και των ηλιθίων. Γιατί μπορεί τα κατεστημένα να αλληλοτροφοδοτούνται με "ανθρώπους έτοιμους για όλα", αλλά συγχρόνως αλληλοσπαράσσονται και αλληλοανατρέπονται...

Ας το έχουμε υπόψη μας αυτό. Δεν είναι "γραφικοί" όσοι από τους ολίγιστους σκεπτόμενους του τόπου τούτου επιμένουν στις απόψεις τους, χωρίς να "παγιδεύονται" στο επικαιρικό γεγονός και όσα η Στιγμή αναδίδει.

Αφροδίσια μεταφυσική

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Σ​​τη ραψωδία θ΄ της «Οδύσσειας» ο Ηφαιστος γελοιοποιείται σε όλη την ολύμπια ομήγυρη. Εχει φτιάξει ένα δίχτυ με το οποίο συλλαμβάνει τη σύζυγό του Αφροδίτη με τον Αρη στο κρεβάτι και, όταν καλεί την οικογένεια για να τους δείξει τα καμώματά τους, εκείνοι, αντί να επιτιμήσουν τους δύο εραστές, γελούν με τον παθόντα.
Φαντάζομαι ότι στο μυαλό του Ομήρου το γέλιο των θεών πρέπει να ήταν φοβερό, θορυβώδες και εξίσου τρομακτικό με τους κεραυνούς του Διός. Ανοιχτόμυαλοι οι αρχαίοι ημών. Τόσο ανοιχτόμυαλοι, που παντρεύουν τη θεά του έρωτα με τον χωλό προλετάριο της ομήγυρης, τον σιδηρουργό Ηφαιστο. Ακόμη πιο ανοιχτόμυαλοι, διότι, ενώ τους έχουν παντρέψει, αντιλαμβάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτόν τον γάμο και ως εκ τούτου αναγνωρίζουν στην Αφροδίτη το δικαίωμα της μοιχείας. Η μοιχεία στο δίκαιο των θνητών ήταν απαγορευμένη, όμως το δίκαιο των αθανάτων δεν ταυτιζόταν με αυτό των θνητών. Τι αθάνατοι θα ήσαν;
Από την Αφροδίτη στην κυρία Μποβαρί έχουν περάσει πολλοί αιώνες ανθρώπινης εμπειρίας. Πολλή φαιά ουσία έχει καταναλωθεί, άφθονη δημιουργικότητα έχει γονιμοποιήσει τη φαντασία, η ηρωίδα του Φλομπέρ δεν πιστεύει στη θεά Αφροδίτη, πλην όμως η γεωγραφία του υποσυνειδήτου, ακόμη κι αν έχει τροποποιηθεί, διατηρεί τα κοινά σημεία αναφοράς της. Η σύζυγος του αγροτικού γιατρού της Νορμανδίας, όταν απατά τον άνδρα της, απαλλάσσεται από τους περιορισμούς του αστικού και ποινικού δικαίου και περνάει σε μιαν άλλη διάσταση. Η μοιχεία τής δίνει το δικαίωμα να αισθανθεί «αθάνατη», κοινώς απελευθερωμένη από τα δεσμά της θνητής της ύπαρξης. Αν δεν υπήρχε αυτή η διάσταση, το έργο του Φλομπέρ θα ήταν μια κοινότοπη ιστορία, μια από αυτές που συμβαίνουν καθημερινά σε όλον τον κόσμο, δεν τις παίρνει είδηση κανείς και αφορούν μόνον τους εμπλεκομένους. Δεν είναι κάθε γυναίκα που απατά τον άνδρα της Μποβαρί, ούτε έχει δικαιώματα στον κόσμο της Αφροδίτης. Στη «Φαίδρα» του Ρακίνα, όταν κάποια στιγμή έρχεται η είδηση ότι ο Θησέας πέθανε, η Τροφός λέει στην Φαίδρα: «Ο έρωτάς σας έγινε πλέον κοινότοπος». Απ’ τη στιγμή που ο Θησέας δεν υπάρχει, ο γιος του Ιππόλυτος, με τον οποίον είναι ερωτευμένη η Φαίδρα, είναι ένας νέος σαν όλους τους άλλους νέους. Και δεν υπάρχει θέμα μοιχείας της μητριάς με τον προγονό.
Και τώρα για εμάς εδώ να πούμε. Προχθές πέθανε ο Φίλιπ Ροθ. Αν δεν κάνω λάθος, ήταν ο δεύτερος σύγχρονός μας μετά τον Μπόρχες που, ενώ ήταν υποψήφιος επί σειρά ετών για το Νομπέλ, δεν τα κατάφερε. Αντίπαλος του Μπόρχες ήταν η πολιτική του τοποθέτηση. Είναι γνωστή η φωτογραφία της χειραψίας του με τον δικτάτορα της Αργεντινής Βιντέλα. Αν δεν κάνω λάθος, στην ίδια φωτογραφία εμφανίζεται και ο επίσης μεγάλος Ερνέστο Σάμπατο. Οι άνθρωποι είχαν ζήσει τον περονισμό, όμως το δικαστήριο δημοκρατικών πεποιθήσεων της Σουηδίας δεν αναγνώριζε ελαφρυντικά. Εδωσαν το Νομπέλ στον Βάργκας Λιόσα, μεγάλο συγγραφέα επίσης, και τον επίσης μεγάλο Μάρκες. Ο Βάργκας Λιόσα ήταν φιλελεύθερος –είχε κατεβεί και ως υποψήφιος σε κάποιες εκλογές στο Περού– ο δε Μάρκες παρέμεινε έως το τέλος οπαδός του Κάστρο.
Ο Φίλιπ Ροθ ανήκει στην παράδοση της Μποβαρί, και κατ’ επέκταση στην κλασική αντίληψη για τη δύναμη του έρωτα. Και όταν λέμε κλασική, εννοούμε κλασική, δηλαδή ελληνική. Με το υπέροχο χιούμορ του Νεοϋορκέζου Εβραίου και τις αφροδίσιες εμμονές του, είναι σαν να πήρε τη λογοτεχνία από εκεί που την άφησε ο Χένρι Μίλερ και οι μπίτνικ επίγονοί του και να την οδήγησε στον σημερινό μας κόσμο. Το μεγαλείο του Μίλερ είναι ότι γράφει για να υπονομεύσει την ευπρέπεια του Αμερικανικού Ονείρου. Ο Ροθ το παραλαμβάνει όταν πια έχει καταρρεύσει.
Η αλήθεια είναι ότι κάποτε βαρέθηκα να τον διαβάζω. Βαρέθηκα τις αφροδίσιες εμμονές του και θεώρησα ότι στη «Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» δεν έλαβε υπ’ όψιν του το γεγονός ότι ο ναζισμός δεν χτύπησε μόνον τους Εβραίους αλλά και ολόκληρο τον δυτικό πολιτισμό. Λεπτομέρειες όμως, μάλλον άνευ σημασίας. Κάθε αναγνώστης και οι ιδιοτροπίες του.
Σημασία έχει ο κόσμος μας να ξανακούσει το γέλιο των θεών που άκουγε ο Ομηρος και να ξανανιώσει το ρίγος της αθανασίας που αισθάνθηκε η κυρία Μποβαρί. Κοινώς να ξαναβρεί τη διάσταση της δημιουργίας χωρίς να φοβάται τα στοιχεία της ανθρώπινης συνθήκης. Και ο Ροθ, σε πείσμα της πολιτικής ορθότητας, δεν τα φοβήθηκε.

 http://www.kathimerini.gr

Τα φυντανάκια της δημοκρατίας

 ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

«Ο πολιτικοποιημένος μαθητής ή φοιτητής» υπήρξε ένα από τα αγαπημένα ρεφρέν του προοδευτικού λυρισμού στα χρόνια της μεταπολίτευσης. «Η δημοκρατία χρειάζεται ενεργούς πολίτες, κι ας είναι και τούβλα». Και τα τούβλα οικοδόμησαν μια κοινωνία χαμηλού μορφωτικού επιπέδου που καταναλώνει περισσότερη πολιτική από όση μπορεί να επεξεργαστεί με τις γνώσεις της ή με τη σκέψη της. Αδιαφορεί δε για το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των πολιτικών της, διότι δεν έχει τα μέσα για να το κρίνει, κυρίως όμως διότι ταυτίζεται μαζί του. Είναι σαν τους αναγνώστες των ευπώλητων τούβλων. Μόλις μυριστούν ότι η συγγραφέας, ή ο συγγραφέας, διαθέτει ένα γραμμάριο σκέψης εγκαταλείπουν την ανάγνωση. Η κατάληψη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από τις φοιτητικές οργανώσεις ευθύνεται για την ποιότητα του πολιτικού μας προσωπικού. Εκεί έμαθαν την τέχνη τους όλα αυτά τα φυντάνια της δημοκρατίας μας και δεν μπορούν να συντάξουν μία πρόταση με σωστές πτώσεις ει δυνατόν.
Ας ξεκινήσουμε από το απλούστερο. Από τη στιγμή που τα δεκαεπτάχρονα έχουν δικαίωμα ψήφου, ποίος ο λόγος ύπαρξης κομματικών νεολαιών, φοιτητικών παρατάξεων και εκλογών; Μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι οι λεγόμενες φοιτητικές εκλογές για μερικές δεκαετίες λειτούργησαν ως μαγειρείο αντιδημοκρατικής παιδείας. Η κάθε παράταξη έβγαζε το δικό της αποτέλεσμα που αναγνώριζε ως το μόνο γνήσιο. Τα φυντανάκια της δημοκρατίας μας μάθαιναν από νωρίς ότι μπορούν να χρησιμοποιούν τους αριθμούς όπως γουστάρουν. Ο κ. Τσίπρας τους δικαίωσε. Φέτος, η νίκη της παράταξης που πρόσκειται στη Ν.Δ. υπήρξε συντριπτική, όπως και η ήττα αυτής που πρόσκειται στον ΣΥΡΙΖΑ. Προϊδεασμός για την επικείμενη πανωλεθρία που έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία, αφού προέρχεται από έναν χώρο τον οποίον η Αριστερά μονοπώλησε για δεκαετίες. Θα είχε και πραγματική αξία αν η νίκη αυτή οδηγούσε και στην απολύμανση των ιδρυμάτων από τα ακάρεα και τα τρωκτικά του αριστερού τραμπουκισμού. Αμφιβάλλω όμως.
Η εκπαίδευση είναι ένας χώρος αναπαραγωγής της γνώσης με στόχο την παραγωγή σκέψης. Ως εκ τούτου, είναι ένας χώρος που πρέπει να προστατεύεται από τον όχλο του επικαιρικού. Μαθαίνεις να συγκεντρώνεσαι και να πειθαρχείς. Και υποτίθεται ότι αποκτάς την εξάρτυση που θα σου επιτρέψει όταν γίνεις «ακαδημαϊκός πολίτης» να κρίνεις το επικαιρικό. Η πολιτική ανήκει στο επικαιρικό. Δεν έχει θέση στην εκπαίδευση. Να μια ωραία συντηρητική θέση που όμως θα επιφέρει μια πραγματική επανάσταση στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Κατάργηση των φοιτητικών οργανώσεων, των φοιτητικών εκλογών, με απώτερο στόχο την απελευθέρωση της εκπαίδευσης από τον όχλο της πολιτικοποίησης. Ποια κυβέρνηση θα το τολμήσει; Ιδωμεν.

 http://www.kathimerini.gr

Σωκράτης Ξυνίδης: Μνήμες 5ης Μαϊού 2010

 

Ήταν τέτοια μερα πριν ακριβώς οκτώ χρόνια. Μετά την ψυχρολουσία του διαγγέλματος στο Καστελόριζο είχε έρθει η ώρα να γίνει η θεωρία πολιτική πραγματικότητα. Να περάσει από τη Βουλή το Μνημόνιο. Είχα μια αγαπημένη γωνιά στα γραφεία της Ιπποκράτους. Ήταν στον Τομέα Επιστημόνων. Οι σύντροφοι είχαν στον τοίχο μια τεράστια φωτογραφία του Ανδρέα σχεδόν σε φυσικό μέγεθος, με τα χέρια ανοιχτά σαν να ήθελε να αγκαλιάσει όλο τον κόσμο αλλά και καθένα μας ξεχωριστά. Κάθε φορά που ζοριζόμουν πήγαινα εκεί και τον κοίταζα. Κι αναρωτιόμουν τι θα έλεγε ή τι θα έκανε αν ζούσε.

 

Και προσπαθούσα να μείνω κοντά στις αρχές του, σε ένα ανθρώπινο βέβαια επίπεδο στο οποίο ανήκα και όχι στο δικό του, το υπερφυσικό, που μόνον αυτός μπορούσε.

Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση. Χωρίς να ξέρω το περιεχόμενο του πρώτου μνημονίου ήμουν βέβαιος ότι αυτό που θα άκουγα στη συζήτηση στη Βουλή δεν θα υπηρετούσε καμία από τις βασικές αυτές αρχές του Κινήματος που την αντικειμενική του ευθύνη είχα ως Γραμματέας. Όπως καταλαβαίνετε φυσικά και δεν το είχα διαβάσει όπως όλοι οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Αλλά καταλάβαινα περί τινος επρόκειτο.

 

Η χώρα στον γύψο. Και έπρεπε να το ψηφίσω. Δεν υπήρχε ο χρόνος ακόμη και για τη δυνατότητα να παραιτηθείς. Όφειλες να το ψηφίσεις. Και το ψηφίσαμε. Καλύτερα να είσαι αυτός που ψήφισε το Μνημόνιο παρά αυτός που πτώχευσε τη χώρα και στην έστειλε σε άλλη ήπειρο.

Με μηχανή οι αστυνομικοί της φρουράς του ΠΑΣΟΚ με πήγαν στη Βουλή. Αυτοκίνητο δεν περνούσε. Είχα πλάνο υποστήριξης της ψυχολογίας κάποιων βουλευτών που είχαμε πληροφορίες ότι ίσως δεν το άντεχαν. Για κάποιους είχαμε ήδη πάρει απόφαση ότι πήδηξαν από το πλοίο, γιατί ήταν πολύ … αριστεροί και πολύ … ηθικοί για μια τέτοια ψήφο. Το ότι αυτοί σήμερα είναι ενεργοί και με ρόλο στα πράγματα θεωρείστε το σύμπτωση.

 

Στον δρόμο υπήρχε ο αέρας της εκτροπής. Τα Εξάρχεια έβραζαν, οι δρόμοι αποκλεισμένοι από διμοιρίες των ΜΑΤ, περίεργοι κρότοι ακουγόντουσαν από διάφορες μεριές. Μύριζε βία. Είχαν γίνει κι άλλες μεγάλες πορείες διαμαρτυρίας ενόψει μνημονίου αλλά την μέρα εκείνη πραγματικά μύριζε αίμα. Μπήκα στη Βουλή αλλά αντί να πάω στην αίθουσα, μπας και αντιληφθώ το μέγεθος του γύψου που έμπαινε η χώρα, δεν μπόρεσα να αντισταθώ και έκανα αυτό που έκανα κάθε φορά που γινόταν μεγάλη διαδήλωση.

 

Πήγα στο ένα από τα μπροστά παράθυρα του Κοινοβουλίου και παρακολουθούσα το τι γίνονταν έξω. Από την αγωνία των παιδιών των ΜΑΤ που τους έβαζαν σαν ποντικούς στη φάκα μπροστά στο «Μεγάλη Βρετανία», αποκομμένους από τις υπόλοιπες αστυνομικές δυνάμεις, να αναμένουν την επίθεση των μολότωφ και των κομματιών των μαρμάρων της πλατείας Συντάγματος, μέχρι τον θυμό των κυμάτων των ειρηνικών διαδηλωτών που έστελναν τσουνάμι ενέργειας προς το Κοινοβούλιο που σε μια πρόταση μπορούσες να το πεις «Εσείς φταίτε, πρέπει να πληρώσετε εσείς», μέχρι τους περίεργους κουκουλοφόρους που λες και επιζητούσαν πλέον όχι το μπάχαλο της αναρχικής τους έκστασης αλλά κάτι παραπάνω.

 

Κάτι που να κάνει το σύστημα να τρικλίζει, να καταρρέει. Και μέσα στη Βουλή; Μια Αξιωματική Αντιπολίτευση που … δεν ήξερε τίποτε για το έγκλημα. Ένας ΣΥΡΙΖΑ που κάγχαζε, μεθούσε πολιτικά, απειλούσε, ήθελε να βγει στην Πλατεία και να οδηγήσει εκείνος μέσα το πλήθος, να εκπορθήσει τι; Το μόνο σημείο που μπορούσε θεσμικά να προστατευθεί η Δημοκρατία μας και να καθοδηγήσει τον λαό στην δύσκολη περίσταση. Ακόμη ηχεί στα αυτιά μου ο κ. Τσίπρας που σε μια από τις παρεμβάσεις του αργότερα στη Βουλή μας ξεκαθάρισε: Δεν θα σας αφήνουμε να βγείτε από τα σπίτια σας.

 

Κι αυτός ο άνθρωπος, αυτός ο πολιτικός ηγείται του κοινοβουλευτικού μας συστήματος. Το μόνο κόμμα που είχε ωριμότητα το ΚΚΕ. Τα στελέχη του διαδήλωναν αλλά και περιφρουρούσαν. Δεν φόρεσαν ποτέ κουκούλες ούτε μάτωσαν τα πεζοδρόμια της Αθήνας. Όσο για το περίφημο πάλαι ποτέ συνδικαλιστικό του ΠΑΣΟΚ, δεν ήταν απλά στις πορείες (ως όφειλε), ήταν και στις πλατείες των αγανακτισμένων, ένα κλικ πριν καταλήξουν «πακέτο» στον ΣΥΡΙΖΑ.

 

Προσωπικά το είχα έγκαιρα διαγνώσει, όταν δεχόμουν τους προπηλακισμούς, στον έκτο όροφο της Ιπποκράτους από συνδικαλιστές που ήθελαν τα έμμισθα οφίτσια των υπουργών του Παπανδρέου, που φυσικά –στην συντριπτική τους πλειοψηφία- δεν τους τα έδωσαν. Κάποια στιγμή και ενώ τα κύματα των διαδηλωτών έσκαγαν στις σειρές των ΜΑΤ όλο και πιο κοντά, κάποιος, μάλλον δημοσιογράφος, μου είπε: Έχουμε νεκρούς σε κατάστημα της MARFIN …

 

Η πρώτη μου σκέψη ήταν: Αυτό ήταν τελείωσε. Η οργή θα ξεχυλίσει, θα πλημμυρίσει το Κοινοβούλιο, καταλύεται το πολίτευμα, χάος … Δεύτερη σκέψη: Όχι χύθηκε αίμα. Υπήρξε θυσία. Θα λειτουργήσει κατευναστικά. Μετά από λίγη ώρα –προφανώς καθώς από στόμα σε στόμα διαδίδονταν τα νέα- σαν να έσβησαν οι μηχανές του μίσους. «Κάθισαν» τα πάντα. Κι έμειναν τα αποκαίδια και τα σπασμένα μάρμαρα. Η θυσία πάντα έφερνε την κάθαρση στις τραγωδίες.