Πολίτες και ιδιώτες

γράφει ο Γεράσιμος Δεληβοριάς

Τα πρώτα χρόνια της κρίσης, τότε που όποιος περνούσε από την πλατεία Συντάγματος έπρεπε να χαιρετήσει ελληνικά και το κτίριο της Βουλής, κυκλοφόρησε στο Διαδίκτυο η άποψη ενός αριστοκράτη εγγλέζου του τέλους του 19ου αιώνα, ο οποίος παρίστανε τον οικονομολόγο και τον πολιτειολόγο.
Σύμφωνα με τον εξαίρετο αυτόν κύριο, «σερ» στα Αγγλικά, (πιθανότατα από την ελληνική λέξη «κύριος», κύρης, κυρ, κυρΑνδρόνικος, κυρΜανώλης, κυρΜήτσος κλπ) σύμφωνα λοιπόν με τον «σερ», η Δημοκρατία είναι ένα ατελές και θνησιγενές πολιτικό σύστημα, επειδή οι ψηφοφόροι για να εκλέξουν μιαν κυβέρνηση ζητούν ανταλλάγματα (παροχές). Το αποτέλεσμα είναι, να κυριαρχήσουν στην πολιτική σκηνή οι δημαγωγοί και οι δημοκόποι και στην καθημερινή ζωή η φαυλότητα, ο εκμαυλισμός και η εξαχρείωση, με φυσικό επακόλουθο την κατάπτωση των θεσμών και του ίδιου του πολιτεύματος, όταν η εξάντληση των αποθεμάτων στερεύει την κάνουλα των παροχών.
Οι άνθρωποι που κοινοποιούσαν την άποψη του «σερ», έβλεπαν την επιβεβαίωση της στην πρόσφατη ιστορία της χώρας μας, όταν το χρηματιστήριο των παροχών και των δοσοληψιών ανέβαζε και κατέβαζε κυβερνήσεις. Όταν ο όχλος ομοθυμαδόν, απαιτούσε «Δώστα όλα!» και οι ηγέτες συναινούσαν από τους εξώστες.
Στην πραγματικότητα, αυτή ήταν και είναι η εικόνα και η πραγματικότητα του ελληνικού κράτους από τη σύσταση του μέχρι και σήμερα και δυστυχώς, το μέλλον δεν δείχνει ακόμη σημάδια βελτίωσης.
Μέσα σ’ αυτό το κράτος, αξία δεν έχει ο άνθρωπος, αλλά η αλλοτρίωση του, ο ιδιώτης, που προτάσσει τις εγωιστικές του απαιτήσεις και συμφέροντα, αδιαφορώντας για το σύνολο.
Το αντίθετο του ιδιώτη, είναι ο πολίτης. Ο πολίτης ταυτίζεται με την πόλη, με το σύνολο. Θεωρεί τον εαυτό του γέννημα και προέκταση της πόλης, της κοινότητας και την πόλη την αντανάκλαση του εαυτού του.
Ο ιδιώτης οχυρώνεται πίσω από τα ανθρώπινα δικαιώματα του, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει εκείνο της ιδιοκτησίας. Μπροστά σε κάθε καταστροφή, ο ιδιώτης ανησυχεί πρωτίστως για την περιουσία του, ενώ ο πολίτης για την ζωή και την υποβάθμιση της ποιότητας της.
Για τον ιδιώτη, ξεχωριστή σημασία έχει η ασφάλεια της περιουσίας του, των κεκτημένων του και η αύξηση τους. Το πολιτικό σύστημα και το κράτος που εδράζεται σε μια κοινωνία ιδιωτών, δεν μπορεί παρά να είναι ολιγαρχικό, καθώς ο ιδιώτης εκχωρεί την ανθρώπινη φύση του έναντι υλικών ανταλλαγμάτων, συχνά αρκετά ευτελών, όπως ο άρτος και τα θεάματα που προσέφεραν οι ρωμαίοι πατρίκιοι και στη συνέχεια οι καίσαρες στον αποκτηνωμένο όχλο. Αυτό το σύστημα είχε υπόψη του ο «σερ» και όλοι όσοι λοιδορούν την Δημοκρατία και ευαγγελίζονται ένα «αριστοκρατικό» πολίτευμα, ή άλλες ανελεύθερες καταστάσεις. Εγκλωβισμένος σ’ ένα αδιάκοπο κυνηγητό της ασφάλειας, ο ιδιώτης βλέπει την άκρη του τούνελ να φωτίζεται από τα ο φωτοστέφανο των ισχυρών που μπορούν να του την εγγυηθούνε.
Η λογική κατάληξη είναι φυσικά η τυραννία. Η σχετική απάθεια με την οποία η κοινωνία μας αντιμετώπισε την απριλιανή τυραννία και ο ενθουσιασμός με τον οποίο ενστερνίστηκε την υποκουλτούρα που αυτή εγκαινίασε, πρέπει να μας προβληματίσει κάποτε.
Στον αντίποδα του, ο πολίτης αναλαμβάνει την ευθύνη του εαυτού του και του συνόλου, σπάζει τα δεσμά του «περι» και ελευθερώνει την «ουσία» την ίδια του την ύπαρξη.
Ταυτιζόμενος με το σύνολο, με την κοινότητα, ο άνθρωπος μετασχηματίζεται, αναβαθμίζεται από άνθρωπος καθ’ εαυτόν σε άνθρωπο για τον εαυτό του, γίνεται αληθινό ανθρώπινο όν.
Δεν ζητά ανταλλάγματα από κανέναν, αφού κανένας δεν μπορεί να του δώσει την ουσία, τον κόσμο που έχει επιτέλους ανακαλύψει κι ενωθεί μαζί του.
Οι επιστήμονες που μελετούν την συμπεριφορά των εξαδέλφων μας στο ζωικό βασίλειο, μας λένε πως οι εγωιστικές πρακτικές και οι ιεραρχίες, είναι κυρίαρχες πρακτικές και ιδιαίτερα ο εγωισμός, απολύτως απαραίτητος για την διατήρηση της ζωής.
Στους ανθρώπους όμως, η ανάπτυξη του λόγου και της λογικής, τους έκανε να καταλάβουν τις τεράστιες δυνατότητες της συνεργασίας, την αξία της συλλογικής δράσης, την ανάγκη και την αξία της συλλογικής ευθύνης και την αχρηστία των ιεραρχικών δομών.
Έτσι ο αγώνας για τη μετάβαση από την κοινωνία των ιδιωτών στην κοινωνία των πολιτών, είναι ο αγώνας του εξανθρωπισμού των ανθρώπων.

http://anarmodios.wordpress.com