Γιατί αντίκειται στις διατάξεις του Συντάγματος το Τέλος Επιτηδεύματος

Το λεγόμενο "Τέλος Επιτηδεύματος", στο οποίο αναφέρεται το άρθρο 31 του Νόμου 3986 (ΦΕΚ Α 152 / 1-7-2011), αντίκειται σε διατάξεις του Συντάγματός μας.

Ειδικότερα:

Α) Σύμφωνα με το άρθρο 4 § 5 του Συντάγματος: Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους.
Οι διατάξεις αυτές, όπως παγίως έχουν ερμηνευθεί, δεν αποκλείουν την εκ μέρους του κοινού νομοθέτη διαφορετική φορολογική μεταχείριση κατηγοριών φορολογουμένων, εφόσον η μεταχείριση αυτή δεν είναι αυθαίρετη, αλλά στηρίζεται σε γενικά και αντικειμενικά κριτήρια, ανταποκρινόμενα στις ιδιαίτερες συνθήκες υπό τις οποίες τελεί κάθε κατηγορία (ΣτΕ 1135/1991).


Β) Κατά το άρθρο 78 § 1 του Συντάγματος «κανένας φόρος δεν επιβάλλεται ούτε εισπράττεται χωρίς τυπικό νόμο που καθορίζει το υποκείμενο της φορολογίας και το εισόδημα, το είδος της περιουσίας, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τις κατηγορίες τους, στις οποίες αναφέρεται ο φόρος»
Με τις εν λόγω διατάξεις, ορίζονται περιοριστικά τα στοιχεία που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο φορολογικής επιβάρυνσης (εισόδημα, περιουσία, δαπάνες ή συναλλαγές) (ΣτΕ 693/2011). Κατά την έννοια όμως των ίδιων ως άνω συνταγματικών διατάξεων, ο φόρος δεν αποκλείεται να βαρύνει ορισμένο μόνο κύκλο προσώπων ή πραγμάτων, εφόσον πλήττει ορισμένη φορολογητέα ύλη, η οποία, κατ΄ αυτό τον τρόπο, επιτρέπει την επιβάρυνση του συγκεκριμένου αυτού κύκλου φορολογουμένων βάσει γενικών και αντικειμενικών κριτηρίων που τελούν σε συνάφεια με το ρυθμιζόμενο θέμα.


Γ) Επειδή, με το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος κατοχυρώνεται η προσωπική και οικονομική ελευθερία ως ατομικό δικαίωμα. Ειδικότερη εκδήλωση αυτής της ελευθερίας αποτελεί η επαγγελματική ελευθερία, δηλαδή η ελευθερία επιλογής και ασκήσεως ορισμένου επαγγέλματος, ως αναγκαίου στοιχείου της προσωπικότητος του ατόμου. Στην ελευθερία αυτή μπορεί ο νόμος να επιβάλει περιορισμούς για λόγους δημοσίου ή κοινωνικού συμφέροντος, οι οποίοι σε κάθε περίπτωση πρέπει να τελούν σε συνάφεια προς το αντικείμενο και τον χαρακτήρα της ρυθμιζόμενης επαγγελματικής δραστηριότητος (βλ. Σ.τ.Ε. Ολομ. 2614/1989, 3665/2005).
Το επιβαλλόμενο Τέλος Επιτηδεύματος αποτελεί περιοριστικό εμπόδιο στην ελεύθερη και ακώλυτη άσκηση του επαγγέλματος εκάστου ελεύθερου επαγγελματία. Το Τέλος Επιτηδεύματος δεν αποτελεί φόρο εισοδήματος ή φόρο κεφαλαίου του επαγγελματία αλλά ούτε και έχει κάποιον ανταποδοτικό χαρακτήρα, όπως συνήθως έχουν τα διάφορα τέλη. Πρόκειται για αυθαίρετο φόρο που δεν έχει καμία νομιμοποιητική ή δικαιολογητική βάση. Η επιβολή του Τέλους παρουσιάζει μία επίπλαστη και αυθαιρέτως συναχθείσα «αντικειμενική» οικονομική «δυνατότητα» όλων των ελευθέρων επαγγελματιών να καταβάλλουν το τέλος των 500 Ευρώ ετησίως! Η επιβαλλόμενη αντικειμενική οικονομική «δυνατότητα» 1.000.000 ελευθέρων επαγγελματιών να καταβάλουν το τέλος των 500 Ευρώ ουδόλως μπορεί να θεωρηθεί ανεκτή με βάση τα διδάγματα της κοινής πείρας αλλά και με βάση την βαθιά κοινωνικοοικονομική κρίση που διέρχεται στην παρούσα φάση η χώρα μας.

Δ) Κατά παράβαση της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρχής της αναλογικότητας, άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος.
Η αρχή της αναλογικότητας που αποτελεί γενική αρχή του κράτους δικαίου σε ότι αφορά την άσκηση όλων των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων, δυνάμει του άρθρου 25 παρ. 1 του Συντάγματος, εφαρμόζεται και στους φορολογικούς νόμους στο μέτρο μάλιστα κατά το οποίο η επιβολή του φόρου θέτει ζήτημα παραβίασης της συνταγματικής αρχής της φορολογικής ισότητας. Η συνταγματική αρχή της επιβολής του φόρου βάσει της φοροδοτικής ικανότητας των υποχρέων επιβάλει την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας όχι μόνο κατά την επιβολή των φορολογικών κυρώσεων αλλά και κατά την επιβολή του ίδιου του φόρου ή του δημοσιονομικού βάρους, επί τη βάσει των άρθρων 4 παρ. 5 και 25 παρ.1 του Συντάγματος. Διαφορετικά παραβιάζεται εντέλει η ίδια η αρχή της ισότητας, της βεβαιότητας και της καθολικότητας του φόρου.

Εν προκειμένω οι διατάξεις του άρθρου 31 του Νόμου 3986/2011, παραβιάζουν την αρχή της αναλογικότητας, δηλαδή την αρχή της επιβολής του φόρου ή οποιουδήποτε άλλου βάρους με βάση τη φοροδοτική ικανότητα του καθενός υποχρέου, καθώς η επιβολή ενός οριζόντιου τέλους πεντακοσίων (500) Ευρώ σε 1.000.000 περίπου ελεύθερους επαγγελματίες δεν τελεί σε σχέση αναλογίας με την φορολογητέα ύλη και την πραγματική φοροδοτική ικανότητα των φορολογουμένων ελευθέρων επαγγελματιών. Δεν λαμβάνονται υπόψη οι περιστάσεις, η φορολογητέα ύλη και οι ιδιαίτερες επαγγελματικές συνθήκες του κάθε υπόχρεου φορολογούμενου επαγγελματία, όπως επιτάσσει η αρχή της αναλογικότητας, δηλαδή η αρχή της επιβολής του φόρου ή του βάρους με βάση την φοροδοτική ικανότητα του καθενός υποχρέου.


Παναγιώτης Χασιώτης,
Δικηγόρου παρ' Αρείω Πάγω, μέλος του Συλλόγου ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟΙ