Κυριαρχία των ρομπότ στις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές

http://www.express.gr/
Ενα παγκόσμιο «οικοσύστημα» αλληλεπιδρώντων ρομπότ έχει κατακτήσει τις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές, εκτελώντας αδιάκοπα συναλλαγές με ταχύτητες άπιαστες για τους ανθρώπους και με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα. Η μελέτη καταγράφει την ανάδυση αυτής της «οικολογίας των υπερβολικά γρήγορων μηχανών» και επισημαίνει ότι για χρονικές κλίμακες μικρότερες του ενός δευτερολέπτου, ο χρηματοοικονομικός κόσμος έχει μετατραπεί ουσιαστικά σε μια «κυβερνο-ζούγκλα» όπου ζουν μόνο «αγέλες» επιθετικών αλγόριθμων (προγραμμάτων λογισμικού) που -με μόνο σκοπό το κέρδος- κάνουν μεταξύ τους διαπραγματεύσεις σε αστραπιαίες ταχύτητες, πέρα από τις ανθρώπινες ικανότητες. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή φυσικής Νιλ Τζόνσον του πανεπιστημίου του Μαϊάμι, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Nature Scientific Reports", προειδοποιούν για την επέκταση της ισχύος και επιρροής των ρομποτικών traders. «Αυτοί οι αλγόριθμοι μπορούν να λειτουργήσουν τόσο γρήγορα, που οι άνθρωποι αδυνατούν να συμμετάσχουν (στις συναλλαγές) σε πραγματικό χρόνο. Έτσι, στη θέση τους, αναδύεται μια σούπερ-γρήγορη οικολογία ρομπότ, που παίρνουν πλέον τον έλεγχο», είπε ο Νιλ Τζόνσον. Όπως ανέφερε, «σύμφωνα με τα ευρήματά μας, σε αυτό το νέο κόσμο των ταχύτατων ρομποτικών αλγορίθμων η συμπεριφορά της αγοράς υφίσταται μια ριζική και απότομη μετάβαση σε ένα άλλο κόσμο, όπου οι συμβατικές οικονομικές θεωρίες της αγοράς δεν ισχύουν πια». Η μελέτη επισημαίνει ότι ο συνεχής ανταγωνισμός για ολοένα ταχύτερα συστήματα αυτόματης διαπραγμάτευσης στις χρηματαγορές έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη αλγορίθμων λογισμικού που λειτουργούν πολύ πιο γρήγορα από την μέγιστη δυνατή ταχύτητα ανταπόκρισης ενός ανθρώπου (χρηματιστή ή άλλου trader). Ακόμα κι ένας «μάστερ» του σκακιού χρειάζεται περίπου 650 χιλιοστά του δευτερολέπτου για να κάνει την επόμενη κίνησή του, όμως ένας αλγόριθμος διαπραγμάτευσης μπορεί να «παίξει» στις αγορές μέσα σε μόλις ένα κλάσμα του χιλιοστού του δευτερολέπτου (δηλαδή σε λιγότερο από 0,001 δευτερόλεπτα). Ο συνδυασμός πολλών τέτοιων αστραπιαίων -και ανεξέλεγκτων από τους ανθρώπους- συναλλαγών μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες. Οι ερευνητές ανέλυσαν τις συναλλαγές στις αγορές διεθνώς μεταξύ των ετών 2006 - 2011 και βρήκαν 18.520 ακραία συμβάντα που διήρκεσαν το καθένα λιγότερο από ενάμιση δευτερόλεπτο. Ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα στη διάρκεια του οποίου όμως έλαβαν χώρα τόσο απότομα «κραχ», όσο και απότομα «μπουμ» τιμών. Όσο η ταχύτητα των ρομποτικών συναλλαγών πέφτει όλο και πιο κάτω από τον φυσιολογικό χρόνο αντίδρασης ενός ανθρώπου, τόσο αυξάνεται δραματικά ο αριθμός αυτών των σύντομων απότομων «σκαμπανεβασμάτων» στις τιμές των μετοχών, συναλλάγματος και άλλων τίτλων στις διάφορες αγορές χρήματος και προϊόντων. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι οι ρομποτικές συναλλαγές παίζουν σημαντικότερο ρόλο σε αυτές τις απότομες πτώσεις και ανόδους των τιμών, από ό,τι οι πολιτικές των κυβερνήσεων ή τα λάθη των ανθρώπων διαπραγματευτών. Όπως είπε ο Νιλ Τζόνσον, υπάρχει μια αναλογία με τη φύση: «Εφόσον διατηρείται σωστός συνδυασμός ανάμεσα στα θηράματα και στους θηρευτές, υπάρχει μια ισορροπία. Όταν όμως εμφανίζονται θηρευτές υπερβολικά γρήγοροι, τότε δημιουργούνται ακραία γεγονότα. Αυτό που βλέπουμε σήμερα εξαιτίας των ταχύτατων υπολογιστικών αλγορίθμων, είναι η επικράτηση των θηρευτών στις συναλλαγές, καθώς ο θηρευτής δρα προτού καν το θήραμά του καταλάβει ότι αυτός βρίσκεται εκεί». Οι ερευνητές υπογραμμίζουν την ανάγκη να κατανοηθεί η συλλογική συμπεριφορά αυτών των ρομπότ στις αγορές, γιατί μόνο τότε θα είναι δυνατό να τεθούν υπό έλεγχο με ειδικές ρυθμίσεις. Η πρόκληση θεωρείται μεγάλη, αλλά διευκολύνεται κάπως, όπως επισημαίνουν, από το γεγονός ότι αυτοί οι αλγόριθμοι είναι σχετικά απλοί, καθώς η απλότητα τους επιτρέπει να έχουν μεγαλύτερη ταχύτητα αντιδράσεων στις συναλλαγές τους. Γι'Α αυτό, άλλωστε, σύμφωνα με τον κ. Τζόνσον, «τείνουν να υιοθετούν την ίδια συμπεριφορά και έτσι να μετατρέπονται σε κυβερνο-συμμορία που επιτίθενται από κοινού σε ένα συγκεκριμένο τμήμα της αγοράς. Αυτό ακριβώς αποτελεί την αιτία για τα ακραία γεγονότα που παρατηρούμε στις αγορές».