Τι ήταν τελικά το Μνημόνιο;

Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.

Η εξίσωση [Μνημόνιο = υφεσιακά μέτρα] είναι μόνο μερική αντίληψη της πραγματικότητας.

Εξηγώ.

Ας δούμε το σκεπτικό της δανειακής σύμβασης, η οποία ονομάστηκε μνημόνιο. Αυτό που μας είπαν ήταν το εξής:

1. Πάρτε για τα επόμενα χρόνια όλα τα χρήματα που χρειάζεστε για να αποπληρώσετε προηγούμενα δάνεια. .

2. Θα πρέπει όμως να κάνετε δύο πράγματα

2α. να ισοσκελίσετε τους προϋπολισμούς σας, δηλαδή όσα βγάζετε, τόσα να τρώτε. Αυτός ο ισολογισμός αν δεν συμπεριλαμβάνει τις υποχρεώσεις των δανείων, ονομάζεται πρωτογενές αποτέλεσμα.

2β. να κάνετε ορισμένες μεταρρυθμίσεις στην οικονομία. Οι μεταρρυθμίσεις θα αποδώσουν εν καιρώ. Θέλουν κάποια χρόνια.

3. Το (2α) σημαίνει ότι χρειάζεστε ένα πρωτογενές πλεόνασμα περίπου 3-4% για να μη δημιουργείτε νέα ελλείμματα, δηλαδή ανάγκες περαιτέρω χρηματοδότησης, οι οποίες θα πρέπει να καλύπτονται από νέα δανειακή σύμβαση με τους εταίρους. Εξαιτίας αυτού του σημείου μας προτείνουν συχνά-πυκνά τέτοιους μεγάλους στόχους. Ουσιαστικά η χώρα θα έρθει ίσα βάρκα-ίσα νερά, όταν αποκτήσει πρωτογενές πλεόνασμα 3-4%. Ως τότε παραμένει ελλειμματική.

4. Το (2β) σημαίνει ότι δεν μπορούμε να σας ζητήσουμε άμεση προσαρμογή του στόχου (3). Έτσι, τα δάνεια των χωρών της ευρωζώνης τουλάχιστον (όχι αυτά του ΔΝΤ), είναι έτσι δομημένα, ώστε να αποπληρώνετε για τα πρώτα χρόνια μόνο τους τόκους και να αρχίσετε να αποπληρώνετε το κεφάλαιο μετά το 2020. Μ’ αυτόν τον τρόπο, τα πρώτα χρόνια (2010 ως το 2020) θα εξυπηρετείτε τα χρέη σας με -σχετικά- μικρότερα ποσά. Ο χρόνος που «αγοράζετε» σας επιτρέπει να προχωρήσετε σε ορισμένες μεγάλες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες χρειάζονται κάποια χρόνια για να αρχίσουν να αποδίδουν. Αυτό, θα γίνει νωρίτερα από το 2020 και έτσι τότε θα μπορείτε να αποπληρώσετε και το κεφάλαιο των δανείων που σας δίνουμε.

Αυτό ήταν το σχέδιο. Κατά την εφαρμογή, έγινε και μεγάλο κούρεμα ιδιωτικών δανείων προς την Ελλάδα κοντά στο 53% τον Φεβρουάριο του 2012.

Τι έγινε στην πράξη;

Το σχέδιο αυτό δεν εξηγήθηκε ποτέ στον ελληνικό λαό επαρκώς. Από κανέναν. Ούτε καν η παραμικρή απόπειρα.

Το σχέδιo: Δαιμονοποιήθηκε, δαιμονοποιήθηκε, δαιμονοποιήθηκε.

Το Μνημόνιο: Άλλοι δεν το διάβασαν, άλλοι δήθεν δεν το διάβασαν, άλλοι δεν το κατάλαβαν, άλλοι δήθεν δεν το κατάλαβαν. Άλλοι το πολέμησαν μέχρι τη μέση ή μέχρι τέλους. Άλλοι δήθεν το πολέμησαν μέχρι τη μέση ή μέχρι τέλους. Και μία κατηγορία μόνος του ο νυν υπουργός οικονομικών κ. Βαρουφάκης, ο οποίος τα έκανε όλα αυτά περίπου ταυτόχρονα κι ακόμη περισσότερα: κατά τη διάρκεια των 5 ετών επέδειξε μία εντυπωσιακή ασυνέπεια λόγων, όπου άλλαζε άποψη κάθε εξάμηνο. Όταν δε, έγινε υπουργός, άλλαζε άποψη κάθε δεύτερη Τετάρτη. Δεν μπορεί να ισχυριστεί όμως ότι δεν γνώριζε το σχέδιο. Γνωρίζοντας το σχέδιο, σε μία έκρηξη ειλικρίνιας δήλωσε και ότι «συμφωνεί με το 70% του Μνημονίου». Και είχε δίκιο.

Η σωστή εξίσωση λοιπόν, την οποία αποδέχθηκε και ο Γ. Βαρουφάκης., είναι ότι [Μνηνόνιο = μεταρρυθμίσεις]. Τουλάχιστον κατά 70%. (στόχος 4).

Το υπόλοιπο 30% ήταν ενταγμένο στον στόχο 3. Δηλαδή ένας υπολογισμός πόσα υφεσιακά μέτρα χρειάζεται η χώρα, ώστε να καταφέρει μία ώρα αρχύτερα να πιάσει τον επιθυμητό στόχο 3 (πρωτογενούς πλεονάσματος 3-4%, το οποίο θα σήμαινε πράγματι ίσα βάρκα ίσα νερά).

Με αυτή τη δαιμονοποίηση από όλο το πολιτικό φάσμα, λίγα μπορούσαν να γίνουν. Κι ακόμη λιγότερα έγιναν.

Αφ’ ενός τα μέτρα (του 30%) ήταν μέτρα των κυβερνήσεων με στόχο την προσαρμογή, αλλά τα χρέωναν όλοι στα διαβολικά «μνημόνια».
Αφ’ ετέρου τις μεταρρυθμίσεις (του 70%) οι κυβερνήσεις δεν τις έβλεπαν με καλό μάτι επειδή διέλυαν προνόμια ετών στην εκλογική τους πελατεία.

Αποδέχομαι ότι από τις δέκα μεταρρυθμίσεις που ζητούνταν, τελικά περίπου οι τρεις παραγματοποιήθηκαν, και αυτές καθυστερημένες. [Ιδού ορισμένες από αυτές – ή κάποιες άλλες για τα γενόσημα, τη διάλυση περίπου δεκάδων δημοσίων φορέων, τους πολλαπλούς ελέγχους των επιδομάτων, τη ραγδαία βελτίωση της θέσης της χώρας στο πόσο φιλική είναι στην επιχειρηματικότητα κλπ.]

Τελικά, η κοινωνία γονάτισε. Η φορολογία έγινε δυσβάσταχτη. Οι στόχοι προσαρμογής έπεσαν σαν πέλεκυς στην κοινωνία. Αυτό είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Η κοινωνία δεν αντέχει άλλο.

Υπήρξε κάποιο όφελος όμως από όλα αυτές τις θυσίες;

Πιστεύω ότι υπήρξε ως ένα βαθμό. Μικρό ή μεγάλο, είναι συζητήσιμο. Είχαμε για δύο συνεχόμενα χρόνια (2013 και 2014) πρωτογενές πλεόνασμα. Μικρό, όμως θετικό. Μικρότερο από τον στόχο του 3-4%, όμως και μόνο ότι το -12% ή το -8% που είχαμε κάποτε έγινε +1%, είναι βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Επίσης, το 2014 είχαμε και ανάπτυξη του ΑΕΠ για πρώτη φορά στα χρόνια της κρίσης.

Ας δούμε ορισμένα διαγράμματα, χωρίς περαιτέρω σχόλια. Όλα τα διαγράμματα προέρχονται από τον εξής ιστοχώρο.

Ετήσια ανάπτυξη του ΑΕΠ ανά τρίμηνο

Ανεργία ανά μήνα

Λόγος δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ

Επιτόκιο ελληνικών 10ετών ομολόγων (το θερμόμετρο της οικονομίας). Η κορυφή στο 28% μία ημέρα πριν το κούρεμε του PSI και η δεύτερη κορυφή του 30% μία ημέρα πριν τις εκλογές του Ιουνίου 2012.